สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา ในพระปรมาภิไธยสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล คณะผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ (ตามประกาศของสภาผู้แทนราษฎร) อาทิตย์ทิพอาภา เจ้าพระยายมราช เจ้าพระยาพิชเยนทรโยธิน เป็นปีที่ ๒ ในรัชกาลปัจจุบัน
ลงวันที่ ๒๐ สิงหาคม พุทธศักราช ๒๔๘๗ ตราไว้ ณ วันที่ ๓๐ กันยายน พุทธศักราช ๒๔๘๗
โดยที่สภาผู้แทนราษฎรลงมติว่า สมควรตราวิธีการจดทะเบียนครอบครัว ตามบทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพ ๕
“นายทะเบียน” หมายความว่า เจ้าพนักงานซึ่งรัฐมนตรีผู้มีหน้าที่รักษาการตามพระราชบัญญัตินี้แต่งตั้งขึ้น
“การจดทะเบียน” หมายความว่า การจดข้อความลงในทะเบียนเพื่อความสมบูรณ์ตามกฎหมาย
“การบันทึก” หมายความว่า การจดข้อความลงในทะเบียนเพื่อเป็นหลักฐานในการพิสูจน์
* ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๖๑/หน้า ๑๐๗๔/๓๐ กันยายน ๒๔๘๗ * ```
บุคคลซึ่งยังไม่บรรลุนิติภาวะ
บุคคลวิกลจริตหรือจิตฟั่นเฟือนไม่สมประกอบ
บุคคลที่หมดสภาพ เป็นไป หรือรักษายุบอย่างอื่น
ที่สำนักงานทะเบียนกลางกำหนดไว้ ในกรณีที่การจดทะเบียนตามพระราชบัญญัตินี้จะต้องมีการจดทะเบียน หมายเหตุในทะเบียนต่าง ๆ สิทธิการทำเช่นนั้น ๆ ดังที่กำหนดไว้ในกฎกระทรวง ให้เจ้าบ้านผู้ยื่นคำร้องก่อนอื่นนั้นต้องติดต่อสอบถามต่อเจ้าหน้าที่ด้วย
หนังสือตามแบบที่กำหนดไว้ในกฎกระทรวง เมื่อยื่นคำร้องขอจดทะเบียน ผู้ร้องต้องลงลายมือชื่อไว้เป็นสำคัญในทะเบียน ต่อหน้าพนักงานทะเบียนและต่อหน้าพยานสองคนซึ่งลงลายมือชื่อไว้ในทะเบียนในขณะนั้นด้วย แต่ถ้าผู้ร้องไม่สามารถลงลายมือชื่อได้ด้วยตนเอง ให้พยานลงลายมือชื่อแทนในทะเบียน โดยหมายเหตุการจดทะเบียนเสมอ นอกจากจะปฏิบัติการในกรณีบรรดาก่อน ถ้าผู้ที่ ได้ ข้าพเจ้าแสดงว่าจดทะเบียนสมรสประกาศโดยอนุมัติของรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย ยอมให้บันทึกเรื่องร้องขอจดทะเบียนสมรสหรือหย่าที่จะต้องทำในทะเบียนหรือหนังสือสำคัญนั้น ก็ได้
ชื่อนายทะเบียนไว้เป็นสำคัญ
ออกใบสำคัญและทำการจดทะเบียนนั้นในไฟล์ทะเบียนสมรสหรือหย่าตามที่บัญญัติไว้ในกฎกระทรวง “มาตรา ๓ วรรคสาม เพิ่มโดยพระราชบัญญัติทะเบียนครอบครัว (ฉบับที่ ๒) พุทธศักราช ๒๕๔๒” “มาตรา ๓ วรรคสี่ เพิ่มโดยพระราชบัญญัติทะเบียนครอบครัว (ฉบับที่ ๒) พุทธศักราช ๒๕๔๒” “มาตรา ๓ วรรคห้า เพิ่มโดยพระราชบัญญัติทะเบียนครอบครัว (ฉบับที่ ๒) พุทธศักราช ๒๕๔๒” ```
การจดทะเบียนสมรสนั้น จะจดให้นายทะเบียนไปทำการจดทะเบียนก็ได้ แต่ต้องเสียค่าธรรมเนียมตามอัตราที่กำหนดไว้ในกฎกระทรวง
ถ้าผู้ที่จะขอให้จดทะเบียนสมรสได้ทำความยินยอมด้วยวาจาต่อหน้านายทะเบียนตามบัญญัติแห่งมาตรา 1454 (4) แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ให้นายทะเบียนบันทึกข้อความนั้นไว้ในช่องคำยินยอม ย่อมถือว่าได้ทำไว้ในหนังสือที่นายทะเบียนลงลายมือชื่อไว้เป็นสำคัญ
ในกรณีที่ข้อเท็จจริงปรากฏว่าชายหรือหญิงฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งหรือทั้งสองฝ่ายถูกบังคับด้วยการขู่เข็ญดังกล่าวนี้ ให้ตำรวจหรือเจ้าพนักงานสอบสวนทำรายงานข้อเท็จจริงนั้น หรือทำรายงานข้อเท็จจริงนั้นพร้อมด้วยคำร้องขอของผู้ที่ถูกบังคับด้วยการขู่เข็ญดังกล่าวนี้ส่งไปตามพระราชบัญญัติว่าด้วยการสอบสวนคดีอาญา นายทะเบียนจะรับจดทะเบียนสมรสให้แก่ชายหรือหญิงฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งหรือทั้งสองฝ่ายที่ถูกบังคับด้วยการขู่เข็ญดังกล่าวนี้ก็ได้ ถ้าข้อเท็จจริงปรากฏว่าชายหรือหญิงฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งหรือทั้งสองฝ่ายได้แสดงความยินยอมในการสมรสต่อหน้านายทะเบียนโดยสมัครใจ ถ้าการจดทะเบียนสมรสในกรณีดังกล่าวนี้มีการร้องขอให้จัดส่งสำเนาใบสำคัญการสมรสไปยังชายหรือหญิงฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งหรือทั้งสองฝ่าย ให้ดำเนินการจัดส่งโดยดุษณี
เมื่อศาลได้วินิจฉัยตามคำร้องว่าการให้รับเป็นไปตามเงื่อนไขแห่งกฎหมายครบถ้วนแล้วให้ศาลมีคำสั่งให้รับจดทะเบียน
ถูกต้องแล้วต่อนายทะเบียน
ซึ่งนายทะเบียนต้องรับบันทึกไว้ด้วย ถ้าการดังกล่าวได้ทำขึ้นในต่างประเทศตามแบบซึ่งกฎหมายของผู้มีภูมิลำเนาในต่างประเทศหรือกฎหมายของประเทศที่ทำขึ้นนั้นบัญญัติไว้ ให้เจ้าหน้าที่กงสุลสูงสุดส่งสำเนาเอกสารนั้นหรือบันทึกไว้รับรองถูกต้องแล้วไปยัง กระทรวงการต่างประเทศเพื่อส่งต่อไปยังกรมการกงสุลแห่งประเทศไทย
ถ้าเด็กและบิดาไม่สามารถให้ความยินยอมได้หรือทั้งสองฝ่ายไม่ให้ความยินยอมด้วยตนเอง ให้บันทึกไว้ในทะเบียนสมรสเมื่อมีคำสั่งของศาลว่าเด็กเป็นบุตรชอบด้วยกฎหมายหรือไม่ เมื่อศาลอนุญาตให้รับ หนังสือแจ้งความยินยอมจากบุคคลดังกล่าวหรือจากองค์กรดังกล่าวได้เท่านั้นให้ความยินยอมด้วยตนเอง ในกรณีที่เด็กและบิดาไม่สามารถให้ความยินยอมได้หรือทั้งสองฝ่ายไม่ให้ความยินยอมด้วยตนเอง ให้บันทึกไว้ในทะเบียนสมรสเมื่อมีคำสั่งของศาลว่าเด็กเป็นบุตรชอบด้วยกฎหมายหรือไม่ เมื่อศาลอนุญาตให้รับ หนังสือแจ้งความยินยอมจากบุคคลดังกล่าวหรือจากองค์กรดังกล่าวได้เท่านั้นให้ความยินยอมด้วยตนเอง ในกรณีที่เด็กและบิดาไม่สามารถให้ความยินยอมได้หรือทั้งสองฝ่ายไม่ให้ความยินยอมด้วยตนเอง ให้บันทึกไว้ในทะเบียนสมรสเมื่อมีคำสั่งของศาลว่าเด็กเป็นบุตรชอบด้วยกฎหมายหรือไม่ เมื่อศาลอนุญาตให้รับ หนังสือแจ้งความยินยอมจากบุคคลดังกล่าวหรือจากองค์กรดังกล่าวได้เท่านั้นให้ความยินยอมด้วยตนเอง
ถ้าเด็กและบิดาไม่สามารถให้ความยินยอมได้หรือทั้งสองฝ่ายไม่ให้ความยินยอมด้วยตนเอง ให้บันทึกไว้ในทะเบียนสมรสเมื่อมีคำสั่งของศาลว่าเด็กเป็นบุตรชอบด้วยกฎหมายหรือไม่ เมื่อศาลอนุญาตให้รับ หนังสือแจ้งความยินยอมจากบุคคลดังกล่าวหรือจากองค์กรดังกล่าวได้เท่านั้นให้ความยินยอมด้วยตนเอง
ถ้าเด็กและบิดาไม่สามารถให้ความยินยอมได้หรือทั้งสองฝ่ายไม่ให้ความยินยอมด้วยตนเอง ให้บันทึกไว้ในทะเบียนสมรสเมื่อมีคำสั่งของศาลว่าเด็กเป็นบุตรชอบด้วยกฎหมายหรือไม่ เมื่อศาลอนุญาตให้รับ หนังสือแจ้งความยินยอมจากบุคคลดังกล่าวหรือจากองค์กรดังกล่าวได้เท่านั้นให้ความยินยอมด้วยตนเอง
ให้พนักงานทะเบียนรับจดทะเบียนต่อเมื่อพนักงานทะเบียนเห็นว่า ไม่มีปัญหาอันแจ้งแสดงแห่งความไม่ชอบในเรื่องบุญตราธรรมดังที่บัญญัติไว้ในประมวลกฎหมายนี้และกฎหมายลักษณะอันเกี่ยวข้องแล้ว ถ้าปรากฏต่อพนักงานทะเบียนว่ามีได้เป็นไปในลักษณะเช่นว่านั้น หรือถ้าต้องด้วยความจริง ก็ให้พนักงานทะเบียน ถ้าบุญตราไม่ยอมรับจดทะเบียนการรับรองบุญตราธรรม ผู้ร้องขอจดทะเบียนฝ่ายหนึ่งฝ่ายใดจะยื่นคำร้องต่อศาลก็ได้โดยไม่ต้องเสียค่าธรรมเนียมศาล เมื่อศาลได้สอบได้ความว่า การได้เป็นไปตามเงื่อนไขกฎหมายครบถ้วนแล้ว ก็ให้ศาลสั่งให้รับจดทะเบียน
ถ้าศาลพิพากษาให้เพิกถอนหรือเลิกการรับรองบุญตราธรรม ให้นำมาตรา ๑๖ มาใช้บังคับโดยอนุโลม
กฎกระทรวงนั้น เมื่อได้ประกาศในราชกิจจานุเบกษาแล้ว ให้ใช้บังคับได้ ผู้รับสนองพระบรมราชโองการ (ตามมติคณะรัฐมนตรี) นิติศาสตร์ไพศาลย์ รัฐมนตรี พระราชบัญญัติทะเบียนครอบครัว (ฉบับที่ ๒) พุทธศักราช ๒๕๒๖ พระราชบัญญัติทะเบียนครอบครัว (ฉบับที่ ๓) พ.ศ. ๒๕๔๑ หมายเหตุ :- เหตุผลในการประกาศใช้พระราชบัญญัติฉบับนี้ คือ เนื่องจากมาตรา ๑๔ แห่งพระราชบัญญัติทะเบียนครอบครัว พ.ศ. ๒๔๗๘ ซึ่งกำหนดหลักเกณฑ์ในการจดทะเบียนเด็กเป็นบุตรชอบด้วยกฎหมาย ได้ถูกแก้ไขเพิ่มเติมโดยพระราชบัญญัติแก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ (ฉบับที่ ๑๑) พ.ศ. ๒๕๔๑ จึงสมควรแก้ไขวิธีปฏิบัติในการจดทะเบียนเด็กเป็นบุตรชอบด้วยกฎหมายในมาตรา ๑๔ แห่งพระราชบัญญัติทะเบียนครอบครัว พ.ศ. ๒๔๗๘ ให้สอดคล้องกับการแก้ไขประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ดังกล่าวด้วย จึงจำเป็นต้องตราพระราชบัญญัตินี้ ว่าง