로고

พระราชบัญญัติ ว่าด้วยการเวนคืนและการได้มาซึ่งอสังหาริมทรัพย์ พ.ศ. ๒๕๖๒ พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรรามาธิบดีศรีสินทรมหาวชิราลงกรณ พระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว ให้ไว้ ณ วันที่ ๒๔ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๖๒ เป็นปีที่ ๔ ในรัชกาลปัจจุบัน พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรรามาธิบดีศรีสินทรมหาวชิราลงกรณ พระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ให้ประกาศว่า โดยที่เป็นการสมควรปรับปรุงกฎหมายว่าด้วยการเวนคืนอสังหาริมทรัพย์ พระราชบัญญัตินี้มีบทบัญญัติบางประการเกี่ยวกับการจำกัดสิทธิและเสรีภาพของบุคคล ซึ่งมาตรา ๒๖ ประกอบกับมาตรา ๓๗ และมาตรา ๔๐ ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยบัญญัติ ให้กระทำได้โดยอาศัยอำนาจตามบทบัญญัติแห่งกฎหมาย เหตุผลและความจำเป็นในการตรากฎหมายฉบับนี้คือเพื่อกำหนดหลักเกณฑ์ เพื่อให้รัฐได้มีอสังหาริมทรัพย์ไว้ใช้ในกิจการอันเป็นสาธารณประโยชน์ เช่น การสร้างทาง หรือทางพิเศษ การสร้างหรือขยายทางรถไฟหรือทางรถไฟฟ้า การสร้างหรือขยายทางน้ำ หรือทางระบายน้ำ การสร้างหรือขยายท่าอากาศยาน หรือการสร้างหรือขยายเขตที่ดิน หรือเขตที่อยู่อาศัยเพื่อการป้องกันภัยพิบัติ รวมตลอดถึงเพื่อการจัดหาที่ดินสำหรับที่ เวนคืนไปตกเป็นเขตที่ดินความเป็นธรรมแก่เจ้าของที่ถูกเวนคืน และให้เจ้าหน้าที่เข้าไปในอสังหาริมทรัพย์ เพื่อประโยชน์ในการสำรวจและวางโครงการ จึงตราพระราชบัญญัตินี้ขึ้นเพื่อเป็นไปตามบัญญัติไว้ ในมาตรา ๒๖ ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยแล้ว จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ตราพระราชบัญญัติขึ้นไว้โดยคำแนะนำและยินยอม ของสภานิติบัญญัติแห่งชาติที่ทำหน้าที่รัฐสภา ดังต่อไปนี้

มาตรา ๑ พระราชบัญญัตินี้เรียกว่า “พระราชบัญญัติว่าด้วยการเวนคืนและการ

ได้มาซึ่งอสังหาริมทรัพย์ พ.ศ. ๒๕๖๒”

มาตรา ๒ พระราชบัญญัตินี้ให้ใช้บังคับตั้งแต่วันถัดจากวันประกาศในราชกิจจานุเบกษา

เป็นต้นไป

มาตรา ๓ ให้ยกเลิก

``` - ๒ -

พระราชบัญญัติว่าด้วยการเวนคืนอสังหาริมทรัพย์ พ.ศ. ๒๕๓๐

ประกาศคณะรักษาความสงบเรียบร้อยแห่งชาติ ฉบับที่ ๔๔ เรื่อง การแก้ไขเพิ่มเติมกฎหมายว่าด้วยการเวนคืนอสังหาริมทรัพย์ ลงวันที่ ๒๗ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๕๘

มาตรา ๔ ในพระราชบัญญัตินี้

“อสังหาริมทรัพย์” หมายความว่า ที่ดิน โรงเรือน สิ่งปลูกสร้าง ไม้ยืนต้น หรือทรัพย์อย่างอื่นอันติดอยู่กับที่ดินมีลักษณะเป็นการถาวรหรือประกอบเป็นอันเดียวกับที่ดินนั้น “เจ้าหน้าที่” หมายความว่า กระทรวง ทบวง กรม องค์การปกครองส่วนท้องถิ่น รัฐวิสาหกิจ หน่วยงานอื่นของรัฐ หรือบุคคลอื่นใดที่รัฐมอบหมายให้กระทำการเพื่อประโยชน์ของรัฐ ซึ่งมีหน้าที่ในอำนาจในการเวนคืนหรือควบคุมการเวนคืน “เจ้าพนักงานเวนคืน” หมายความว่า เจ้าหน้าที่ที่แต่งตั้งหรือเจ้าหน้าที่ที่แต่งตั้งให้ดำเนินการตามพระราชบัญญัตินี้ “เจ้าของ” หมายความว่า เจ้าของหรือครอบครองอสังหาริมทรัพย์โดยชอบด้วยกฎหมาย กฎหมาย “ผู้ว่าราชการจังหวัด” หมายความว่า นายกรัฐมนตรี นายกองค์การบริหารส่วนจังหวัด นายกเทศมนตรี นายกองค์การบริหารส่วนตำบล หรือผู้บริหารท้องถิ่นอื่นตามที่กฎหมายกำหนด “รัฐมนตรี” หมายความว่า รัฐมนตรีผู้รักษาการตามพระราชบัญญัตินี้

มาตรา ๕ หรือพระราชบัญญัติที่ออกตามมาตรา ๒๗ หรือมาตรา ๓๐

มาตรา ๖ ในกรณีที่พระราชบัญญัตินี้มิได้กำหนดให้เป็นประการอื่น การใดที่กำหนดให้แจ้ง ยื่น หรือส่งหนังสือหรือเอกสารให้บุคคลใด ทำให้แจ้ง ยื่น หรือส่งหนังสือหรือเอกสารให้บุคคลนั้น ณ ภูมิลำเนาหรือที่อยู่ที่ปรากฏหลักฐานทางทะเบียนตามกฎหมายว่าด้วยการทะเบียนราษฎร หรือในกรณีที่ไม่ทราบที่อยู่ให้ส่งในที่ทำการหรือในสถานที่ทำงานของบุคคลนั้น การแจ้งหรือการส่งหนังสือหรือเอกสารดังกล่าวให้ถือว่าได้กระทำโดยชอบด้วยกฎหมายเมื่อได้ส่งทางไปรษณีย์ลงทะเบียนตอบรับไปยังที่อยู่ดังกล่าวแล้ว เว้นแต่จะมีหลักฐานแสดงว่าไม่ได้รับหนังสือหรือเอกสารนั้นก่อนวันดำเนินการใด ๆ เมื่อพ้นกำหนดเวลาตามที่กฎหมายกำหนดให้กระทำการนั้นโดยชอบด้วยพระราชบัญญัตินี้ และในกรณีที่พระราชบัญญัตินี้กำหนดให้มีการประกาศให้ทราบ ให้ประกาศนั้นกระทำโดยวิธีการอื่นที่เห็นสมควรหรือโดยวิธีการที่กำหนดไว้ในกฎกระทรวงตามที่รัฐมนตรีเห็นสมควรตามพระราชบัญญัตินี้ด้วย

มาตรา ๗ ให้นายกรัฐมนตรีรักษาการตามพระราชบัญญัตินี้ และให้มีอำนาจออกกฎกระทรวงเพื่อปฏิบัติการตามพระราชบัญญัตินี้

กฎกระทรวงนั้น เมื่อได้ประกาศในราชกิจจานุเบกษาแล้วให้ใช้บังคับได้ ```

หมวด 3

การได้มาซึ่งอสังหาริมทรัพย์โดยการเวนคืน

ส่วนที่ 1

การตราพระราชกฤษฎีกากำหนดเขตที่ดินที่จะเวนคืน

มาตรา 7 เมื่อรัฐมีความจำเป็นที่จะต้องได้มาซึ่งที่ดินเพื่อการอันเป็นไปในกิจการสาธารณูปโภค การป้องกันประเทศ การได้มาซึ่งทรัพยากรธรรมชาติ หรือเพื่อประโยชน์สาธารณะอย่างอื่น หรือเพื่อที่นำไปขยายให้เกิดความเป็นธรรมแก่เจ้าของที่ดินที่ถูกเวนคืนตามพระราชบัญญัตินี้ เมื่อได้คณะในเรื่องการเวนคืนอย่างใดอย่างหนึ่งในหลักเกณฑ์ตามมาตรานี้

ประโยชน์สาธารณะดังกล่าวรวมถึง ให้หมายความรวมถึงการสงวนสิทธิ์ในที่ดิน การส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อม การพัฒนาการเกษตร การปรับปรุงที่ดิน การจัดรูปที่ดิน การอนุรักษ์โบราณสถานและแหล่งทางประวัติศาสตร์ การคุ้มครองทรัพยากร และการพัฒนาเขตเศรษฐกิจพิเศษ

มาตรา 8 เมื่อมีความจำเป็นที่จะต้องเวนคืนที่ดินตามมาตรา 7 คณะรัฐมนตรีต้องสำรวจเพื่อให้ทราบว่าที่ดินดังกล่าวได้มาหรือไม่ โดยให้กระทรวงหรือหน่วยงานของรัฐที่เกี่ยวข้องดำเนินการตามเงื่อนไข ดังต่อไปนี้

1

วัตถุประสงค์การเวนคืน

2

ระยะเวลาการเริ่มบังคับพระราชกฤษฎีกา

3

แนวเขตที่ดินที่จะเวนคืนเท่าที่จำเป็น

4

ระยะเวลาการเริ่มต้นเข้าสำรวจ

5

เจ้าหน้าที่ดำเนินการ

6

แผนที่หรือแผนแสดงแนวเขตที่ดินที่จะเวนคืน การกำหนดวัตถุประสงค์ตาม (1) จะกำหนดหลายวัตถุประสงค์ตามความจำเป็นก็ได้ ในกรณีเช่นนี้เหตุจำเป็น จะเป็นไปตามแต่ละวัตถุประสงค์ตาม (1) ก็ได้ แต่ต้องตราเป็นพระราชกฤษฎีกาแยกเป็นฉบับ และต้องระบุวัตถุประสงค์ในแต่ละฉบับให้ชัดเจน ในการจัดทำแผนที่เพื่อกำหนดแนวเขตที่ดินที่จะเวนคืน ให้กรมที่ดินส่งเจ้าหน้าที่ไปสำรวจที่ดินที่เกี่ยวข้องให้แน่ชัดกับที่ดินที่กำหนดไว้ในพระราชกฤษฎีกา โดยให้เจ้าหน้าที่ได้ประเมินค่าธรรมเนียมทั้งในที่เรียกเก็บตามประมวลกฎหมายที่ดิน เมื่อมีการตราพระราชกฤษฎีกาตามมาตรา 7 แล้ว ให้เจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องกำหนดประมาณจัดสรรปันส่วนค่าเวนคืนที่ดินต้องชำระตามพระราชบัญญัตินี้และพร้อมดำเนินการสำรวจพระราชกฤษฎีกาต่อคณะรัฐมนตรี ทั้งนี้ การดำเนินการดังกล่าวต้องสอดคล้องกับแผนการดำเนินการที่กำหนดไว้ในพระราชกฤษฎีกาและการใช้งบประมาณแผ่นดินที่เกี่ยวข้อง รวมถึงต้องจัดทำรายได้ในการประกอบการเวนคืนด้วย

มาตรา ๙ ระยะเวลาการใช้บังคับพระราชกฤษฎีกาตามมาตรา ๘ (๒) ให้กำหนดเท่าที่จำเป็นเพื่อการสำรวจที่ดินและอสังหาริมทรัพย์ และการชี้วัดที่ดิน แต่จะกำหนดเกินกว่า ๕ ปีมิได้

มาตรา ๑๐ ให้เจ้าหน้าที่ดำเนินการสำรวจเพื่อให้ทราบถึงอสังหาริมทรัพย์ที่ต้องได้มาโดยแน่ชัดในแต่ละกรณีในระยะเวลาการใช้บังคับพระราชกฤษฎีกาตามมาตรา ๘ (๒) หากเจ้าหน้าที่ดำเนินการสำรวจไม่แล้วเสร็จภายในระยะเวลาการใช้บังคับพระราชกฤษฎีกา ให้เจ้าหน้าที่ดำเนินการสำรวจต่อไป และส่งเรื่องให้เจ้าหน้าที่กรมธนารักษ์เพื่อให้ทราบถึงอสังหาริมทรัพย์ที่ต้องได้มาโดยแน่ชัดต่อไป ให้เสนอคณะรัฐมนตรีเพื่อให้มีการตราพระราชกฤษฎีกาฉบับใหม่สำหรับงานที่ไม่อาจดำเนินการสำรวจให้แล้วเสร็จและใช้บังคับบังคับ หากการดำเนินการตามพระราชกฤษฎีกาไม่แล้วเสร็จและมิได้มีการเสนอให้มีการตราพระราชกฤษฎีกาฉบับใหม่ภายในกำหนดเวลา ถ้าเกิดความเสียหายแก่รัฐเป็นจำนวนเท่าใด ให้ดำเนินการตามกฎหมายว่าด้วยความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่ ทั้งนี้ ไม่ให้นำข้อความในมาตรา ๘ วรรคสามมาใช้บังคับกับพระราชกฤษฎีกาตามมาตรา ๘ ขึ้นใหม่

มาตรา ๑๑ ให้เจ้าหน้าที่เผยแพร่พระราชกฤษฎีกาตามมาตรา ๘ ให้ประชาชนทราบเป็นการทั่วไป โดยอาจกำหนดช่องทางดำเนินการตามมาตรา ๘ แล้ว ให้ปิดประกาศไว้โดยเปิดเผย ณ สถานที่ดังต่อไปนี้ด้วย (๑) ที่ทำการของเจ้าหน้าที่ (๒) ศาลากลางจังหวัดหรือที่ว่าการอำเภอ สำนักงานเทศบาล สำนักงานตำรวจ ที่ว่าการกำนัน หรือที่อื่นอาจเป็นที่ที่ทางราชการเห็นว่าควรให้ผู้ใหญ่บ้าน และที่ทำการขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเฉพาะในท้องที่ซึ่งมีอสังหาริมทรัพย์ตั้งอยู่ (๓) สำนักงานที่ดินจังหวัดและสำนักงานที่ดินอำเภอในท้องที่ซึ่งมีอสังหาริมทรัพย์นั้นตั้งอยู่

มาตรา ๑๒ ภายในกำหนดระยะเวลาการใช้บังคับพระราชกฤษฎีกา พนักงานเจ้าหน้าที่มีสิทธิเข้าไปในที่ดินและอสังหาริมทรัพย์ที่อยู่ภายในแนวเขตที่ดินตามแผนที่ และกระทำการเท่าที่จำเป็นเพื่อทำการสำรวจที่ดินหรืออสังหาริมทรัพย์ซึ่งจำเป็นต้องได้มาหรือเกี่ยวกับอสังหาริมทรัพย์ แต่ต้องแจ้งเป็นหนังสือให้เจ้าของทราบถึงสิทธิดังกล่าวที่จะกระทำการเข้าไปก่อนการเข้าดำเนินการสำรวจ และต้องระมัดระวังไม่ให้เกิดความเสียหายเกินสมควรแก่เจ้าของทรัพย์ หากเจ้าของทรัพย์ได้รับความเสียหายดังกล่าว ให้ความเสียหายนั้นตกเป็นค่าใช้จ่ายจากการสำรวจนั้น

มาตรา ๑๓ การกำหนดระยะเวลาการใช้บังคับพระราชกฤษฎีกาตามมาตรา ๘ ให้กำหนดเท่าที่จำเป็นซึ่งไม่ต้องไปถึงเกินห้าปีรวมไปถึงวันที่พระราชกฤษฎีกามาตรา ๘ ใช้บังคับ ในกรณีจำเป็นอันไม่อาจหลีกเลี่ยงได้ รัฐบาลหรือคณะรัฐมนตรีให้ขยายระยะเวลาตามวรรคหนึ่งได้ไม่เกินครั้งละห้าปี

สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา การขยายระยะเวลาตามวรรคสองให้ทำเป็นประกาศและต้องระบุเหตุผลการขยาย ระยะเวลาด้วย และให้ความในมาตรา ๑๑ มาใช้บังคับกับการเผยแพร่ประกาศดังกล่าวด้วย โดยอนุโลม

มาตรา ๑๕ ให้พนักงานเจ้าหน้าที่ที่ได้รับการตรวจตามมาตรา ๑๔ ชี้แจง เผยแพร่ข้อมูลและความเห็นเกี่ยวกับวัตถุประสงค์แห่งการดำเนินการนั้น รวมทั้ง รับฟังความเห็นของประชาชนที่มีส่วนได้เสียหรืออาจได้รับผลกระทบด้วย ทั้งนี้ ตามหลักเกณฑ์และ วิธีการที่เจ้าหน้าที่ประกาศกำหนด

มาตรา ๑๖ ในระหว่างการดำเนินการสำรวจ เมื่อพนักงานเจ้าหน้าที่ทราบว่าที่ดินที่ จะเวนคืนแนวใดแนวหนึ่ง ในกรณีที่จำเป็นต้องมีการแจ้งให้พนักงานเจ้าหน้าที่ดำเนินการรังวัดคืน แจ้งนั้นด้วย แต่ต้องแจ้งกำหนดวันเวลาการรังวัดเป็นหนังสือให้กับเจ้าของที่ดินที่เกี่ยวข้องทราบและ มาเข้าร่วมรังวัดแนวเขต โดยต้องแจ้งล่วงหน้าไม่น้อยกว่าสิบห้าวัน

ในกรณีที่เจ้าของที่ดินแนวเขตหรือผู้มีส่วนได้เสียหรือระวางแนวเขต หรือมาแสดงตัวเองชื่อ รับรองแนวเขต ให้พนักงานเจ้าหน้าที่ดำเนินการรังวัดต่อไปได้โดยไม่ต้องมีการรับรองแนวเขต ในการรังวัดตามวรรคแรก พนักงานเจ้าหน้าที่ที่ดำเนินการรังวัดจะต้องให้พนักงาน เจ้าหน้าที่ที่มีความรู้ หรือชำนาญการรังวัดที่ได้รับมอบหมายจากเจ้าหน้าที่เข้าร่วมดำเนินการด้วย ก็ได้ และให้ถือว่าการรังวัดดังกล่าวเป็นการรังวัดตามคำสั่งของเจ้าหน้าที่ตามกฎหมายที่เกี่ยวข้อง เพื่อประโยชน์ในการดำเนินการตามมาตรา ๑๔ ให้เจ้าหน้าที่จัดทำสำเนาแผนที่แนวเขต สะดวกและให้ความร่วมมือกับพนักงานเจ้าหน้าที่ที่ดำเนินการรังวัดตามวรรคแรก การรังวัดตามวรรคแรก ให้ถือเป็นการรังวัดตามคำสั่งของเจ้าหน้าที่ตามกฎหมายที่เกี่ยวข้อง ที่ดินมาใช้บังคับโดยอนุโลม

มาตรา ๑๗ เมื่อพระราชกฤษฎีกาตามมาตรา ๘ ใช้บังคับแล้ว ให้เจ้าหน้าที่ที่แจ้ง รายละเอียดเกี่ยวกับที่ดินที่อยู่ในแนวเขตที่ต้องเวนคืนให้กรมที่ดินทราบ และให้เจ้าหน้าที่ของ พนักงานเจ้าหน้าที่ที่มีอำนาจเปลี่ยนชื่อและจัดการเปลี่ยนชื่อหรือจัดการโอนกรรมสิทธิ์ของที่ดิน ที่อยู่ในแนวเขตที่ตามพระราชกฤษฎีกากำหนด ต้องแจ้งให้ผู้ที่มีประสงค์จะจัดทำกิจการใด ๆ แล้วดำเนินการนั้นทราบโดยให้หมายเหตุไว้ในหนังสือแสดงสิทธิในที่ดินดังกล่าวหรือวิธีการจัดคืน กำหนดโดยประกาศในราชกิจจานุเบกษา

มาตรา ๑๘ ในแต่ละปีสำนักงานเลขาธิการนายกรัฐมนตรีต้องจัดทำรายงานเกี่ยวกับ การปฏิบัติตามมาตรา ๘ ใช้บังคับแล้ว ถ้ามีและนำเสนอต่อคณะรัฐมนตรี

สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา ซึ่งให้พิจารณาใช้ร่วมกันแทนตามที่กระทรวงมหาดไทยกำหนดแล้ว ให้พระราชกฤษฎีกาฉบับตามมาตรา 8 มีผลเป็นการยกเว้นการออกจากการเวนคืนการเวนคืนซึ่งจะบังคับเฉพาะที่ดินหรืออสังหาริมทรัพย์อื่นที่จำเป็นต้องใช้ตามวัตถุประสงค์ในการเวนคืนที่กล่าวไว้ โดยมิให้ถือเป็นการออกจากการเวนคืนตามประเภทตามกฎหมายที่ดิน และให้เจ้าหน้าที่มีอำนาจเข้าไปครอบครอง ดูแล และใช้ประโยชน์ที่ดินนั้นได้ (ข) มีที่ดินแปลงใดหรืออสังหาริมทรัพย์อื่นใดที่เจ้าหน้าที่ได้ครอบครองและใช้ประโยชน์ตามวัตถุประสงค์ในการเวนคืนเป็นการชั่วคราวแล้วแต่ยังมิได้จ่ายค่าทดแทนหรือค่าชดเชยให้แก่เจ้าของหรือผู้มีส่วนได้เสียตามกฎหมายที่ดิน และที่ดินนั้นอยู่ในเขตปกครองของกระทรวงมหาดไทย เมื่อกระทรวงการคลังให้ความยินยอมแล้วให้เจ้าหน้าที่มีอำนาจเข้าไปครอบครอง ดูแล และใช้ประโยชน์ที่ดินนั้นได้ (ค) มีที่ดินแปลงใดหรืออสังหาริมทรัพย์อื่นใดที่เจ้าหน้าที่ได้ครอบครองและใช้ประโยชน์ตามวัตถุประสงค์ในการเวนคืนเป็นการชั่วคราวแล้วแต่ยังมิได้จ่ายค่าทดแทนหรือค่าชดเชยให้แก่เจ้าของหรือผู้มีส่วนได้เสียตามกฎหมายที่ดิน และที่ดินนั้นอยู่ในเขตปกครองของกระทรวงมหาดไทย เมื่อกระทรวงการคลังให้ความยินยอมแล้วให้เจ้าหน้าที่มีอำนาจเข้าไปครอบครอง ดูแล และใช้ประโยชน์ที่ดินนั้นได้ ในการดำเนินการตามพระราชบัญญัตินี้ ถ้าเจ้าหน้าที่ไม่อาจตอบแทนให้แก่กระทรวงการคลังตามอัตราค่าภาคหลวงที่กระทรวงการคลังกำหนดโดยความเห็นชอบของคณะรัฐมนตรีแล้วให้กระทรวงการคลังดำเนินการเป็นของเจ้าหน้าที่

มาตรา 10 ในกรณีที่เจ้าของทรัพย์สินหรือผู้ครอบครองทรัพย์สินซึ่งเป็นทรัพย์สินของรัฐหรือที่มีนายจ้างของรัฐเป็นเจ้าของกรรมสิทธิ์ ที่มีความจำเป็นต้องใช้ทรัพย์สินที่รัฐหรือรัฐวิสาหกิจโดยการเวนคืนและการเข้าใช้ต้องพิจารณาทรัพย์สินนั้น ไม่ให้เจ้าหน้าที่กระทำการเวนคืนดังกล่าวเสียไปโดยสิ้นเชิง และให้ผู้ประสงค์ในการเวนคืนเป็นผู้ชดใช้ทรัพย์สินที่ใช้เป็นแปลงในการเวนคืนให้แก่หน่วยงานของรัฐหรือรัฐวิสาหกิจนั้นในอัตราค่าภาคหลวงที่กระทรวงการคลังกำหนดโดยความเห็นชอบของคณะรัฐมนตรีหรือที่มีสิทธิในประโยชน์ในทรัพย์สินนั้นตามหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขที่คณะรัฐมนตรีกำหนด

ส่วนที่ 2

การกำหนดราคาค่าชดเชยทรัพย์สินเบื้องต้น

มาตรา ๑๘ เมื่อพระราชกฤษฎีกาตามมาตรา ๔ ใช้บังคับแล้ว ให้เจ้าหน้าที่ที่แต่งตั้งคณะกรรมการขึ้นคณะหนึ่ง ประกอบด้วยผู้แทนของเจ้าหน้าที่ ผู้แทนกรมธนารักษ์ ผู้แทนกรมที่ดิน นายอำเภอหรือผู้ซึ่งนายอำเภอแต่งตั้ง และผู้บริหารหรือผู้ซึ่งเกี่ยวข้อง เพื่อทำหน้าที่พิจารณาตรวจสอบอสังหาริมทรัพย์ในพื้นที่และเงินตามกฎหมาย ในกรณีที่มีความจำเป็น เจ้าหน้าที่อาจจัดการแต่งตั้งผู้แทนหน่วยงานของรัฐเข้าร่วมเป็นกรรมการด้วย

ผู้บริหารหรือผู้ที่เกี่ยวข้องตามวรรคหนึ่ง หมายถึงผู้บริหารหรือเจ้าขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นซึ่งมีอสังหาริมทรัพย์อยู่ในเขตตามพระราชกฤษฎีกาตามมาตรา ๔ ถ้าในเขตที่ดินที่อยู่ภายใต้การควบคุมดูแลขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นมากกว่าหนึ่งแห่ง มีเหตุจำเป็นอาจกำหนดให้เจ้าหน้าที่แต่งตั้งผู้บริหารที่เกี่ยวกับที่ดินและอสังหาริมทรัพย์อื่นอยู่ในเขตขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นนั้น ให้ผู้บริหารหรือผู้เกี่ยวข้องตามวรรคหนึ่ง หมายถึงเฉพาะผู้บริหารหรือเจ้าขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นนั้น ให้มีอำนาจในวรรคสามาในใช้บังคับกับกรณีในเขตที่ดินที่อยู่ภายใต้การควบคุมท้องที่มากกว่าหนึ่งองค์กรอยู่โดยปฏิบัติ

มาตรา ๑๙ การกำหนดราคาขั้นต้นสำหรับที่ดินแต่ละแปลง ให้พิจารณาจาก สภาพ เหตุและวัตถุประสงค์ดังต่อไปนี้ประกอบกัน

ราคาที่ซื้อขายกันในท้องตลาดของที่ดินในพื้นที่นั้นในช่วงที่พระราชกฤษฎีกาตามมาตรา ๔

ราคาประเมินที่ดินของกรมธนารักษ์ที่กำหนดเพื่อประโยชน์ในการเสียภาษีที่ดินและสิ่งปลูกสร้าง

ราคาประเมินทุนทรัพย์เพื่อเรียกเก็บค่าธรรมเนียมในการจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมตามประมวลกฎหมายที่ดิน

สภาพและที่ตั้งของที่ดินนั้น และ

เหตุและวัตถุประสงค์ในการเวนคืน การกำหนดราคาซื้อขั้นต้นตามวรรคหนึ่ง ให้เป็นไปตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่กำหนดในกฎกระทรวง

มาตรา ๒๐ ให้คณะกรรมการตามมาตรา ๑๘ กำหนดราคาซื้อทรัพย์ที่เป็นขั้นต้นภายในแนวเขตที่ดินที่เวนคืนในแต่ละพื้นที่ ภายในหนึ่งร้อยแปดสิบวันนับแต่วันที่ให้เจ้าหน้าที่แจ้ง และประกาศให้ประชาชนทราบ ณ สถานที่ที่กำหนดไว้ตามมาตรา ๑๕

ในกรณีที่มีเหตุจำเป็นและคณะกรรมการตามมาตรา ๑๘ ไม่อาจกำหนดราคาซื้ออสังหาริมทรัพย์ขั้นต้นให้แล้วเสร็จได้ภายในระยะเวลาที่กำหนดไว้ รัฐมนตรีย่อมมีอำนาจสั่งให้ขยายระยะเวลาการเวนคืนดังกล่าวได้ไม่เกินหนึ่งร้อยแปดสิบวัน โดยให้ปรับปรุงตามเหตุผลกรณีที่สมควรให้ชัดเจน และให้เจ้าหน้าที่แจ้งและประกาศให้ประชาชนทราบ ณ สถานที่ที่กำหนดไว้ตามมาตรา ๑๕ ในกรณีที่มีเหตุจำเป็นและคณะกรรมการพิจารณาราคาซื้อทรัพย์ที่เป็นขั้นต้นไม่อาจกำหนดให้แล้วเสร็จได้ ให้เจ้าหน้าที่คงไม่เปลี่ยนแปลง รัฐมนตรีย่อมมีอำนาจและคณะกรรมการพิจารณา สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา ราคาที่ดินให้คิดความเป็นธรรมขึ้นก็ได้ ราคาที่คณะรัฐมนตรีกำหนดดังกล่าวให้ถือว่าเป็นราคาที่ดินสำหรับทรัพย์สินอื่นที่คณะกรรมการตามมาตรา 14 กำหนด

มาตรา 26 ถ้าการดำเนินกิจการตามวัตถุประสงค์แห่งพระราชกฤษฎีกาให้ดำเนินที่ดินที่เหลืออยู่ในแปลงเดียวกันนั้นมีราคาสูงขึ้น ให้ถือราคาที่ดินที่เหลืออยู่นั้นตามราคาดังกล่าว แต่ในกรณีที่มีการเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ของที่ดินนั้นต้องคำนึงถึงความเป็นธรรมที่ได้รับในกรณีที่ดินของเจ้าของที่ดินที่เหลืออยู่นั้นมีราคาสูงขึ้น

ความเป็นธรรมที่ไม่ได้รับในกรณีที่ดินของเจ้าของที่ดินที่เหลืออยู่นั้นมีราคาสูงขึ้นสำหรับที่ดินแปลงนั้นจากการได้รับประโยชน์จากการพัฒนาประโยชน์ของที่ดินนั้นให้คำนึงถึงความสมควรสูงสุดตามฐานะทางกฎหมายอาจพิจารณา ในกรณีของการเวนคืน ถ้าทำให้ที่ดินในแปลงเดียวกันนั้นเหลืออยู่เป็นที่มีราคาคงเดิม ให้กำหนดเงินค่าตอบแทนให้สำหรับที่ดินส่วนที่เหลืออยู่นั้นตามราคาดังกล่าวนั้น ในกรณีที่ที่ดินแปลงใดที่ของเจ้าของหรือคู่ครองครอบครัวใดที่ดินนั้นเปลี่ยนสถานะไปจนถึงระดับที่เหมาะสมให้คำนึงถึงผลเสียหายหรือไม่เหมาะสมต่อประโยชน์ของที่ดินนั้น ให้เจ้าของที่ดินนั้นสามารถแปลงปรับปรุงที่ดินที่อยู่ในสถานะดังกล่าวได้ตามความเหมาะสมที่คำนึงถึงความสมควรสูงสุดตามฐานะทางกฎหมายอาจพิจารณา การดำเนินการตามวรรคหนึ่ง วรรคสอง และวรรคสี่ ให้เป็นไปตามกฎหมายและวิธีการ และเงื่อนไขที่กำหนดในกฎกระทรวง

มาตรา 27 ในกรณีที่การเวนคืนที่ดินที่มีสิ่งปลูกสร้างหรือทรัพย์สิน โรงเรือน หรือสิ่งปลูกสร้างที่ได้สร้างหรือดัดแปลงขึ้น การเพาะปลูก การทำให้ที่ดินเจริญขึ้น หรือการทำให้ดีขึ้นก่อนวันที่พระราชกฤษฎีกาใช้บังคับ โดยอาจขออนุมัติเพื่อประสงค์ที่จะได้รับเงินค่าตอบแทน หรือทำขึ้นภายหลังในบัญชีพระราชกฤษฎีกาตามมาตรา 5 โดยได้รับอนุญาตจากเจ้าหน้าที่ ทำมาให้กำหนดการคงสิทธิ์ความสัมพันธ์เชื่อมโยงค่าตอบแทนเฉพาะทรัพย์สินที่สูงขึ้นเฉพาะทรัพย์สิน โรงเรือน หรือสิ่งปลูกสร้างดังกล่าว

มาตรา 28 ในกรณีที่เจ้าของที่ดินที่ถูกเวนคืนโดยไม่ได้อยู่ในที่หรือได้รับผลจากการทำมาหาเลี้ยงชีพ หรือที่อยู่ในบริเวณนั้นเป็นส่วนใหญ่แล้ว ถ้าหากมีการพระราชกฤษฎีกาตามมาตรา 5 ภายในกำหนดบังคับวันที่เจ้าของได้คืนเงิน คณะกรรมการตามมาตรา 14 จะกำหนดราคาที่ดินตามที่กำหนดให้ตามมาตรา 20 ก็ได้ แต่ต้องไม่ต่ำกว่าราคาที่ดินตามขณะวันที่เจ้าของได้คืนเงินมา

ความในวรรคท้ายนี้ให้ใช้บังคับกับที่ดินที่ได้คืนในโครงการที่ได้กำหนดตามมาตรา 5

ส่วนที่ 3

การเวนวรรคสิ่งของและการเวนคืน

มาตรา ๒๕ ในระหว่างการใช้บังคับพระราชกฤษฎีกาตามมาตรา ๘ เมื่อคณะกรรมการตามมาตรา ๑๔ ประกาศกำหนดราคาขายทรัพย์ที่จำนองแล้ว ให้เจ้าพนักงานที่ดินประกาศขายทอดตลาดซื้อขายและกำหนดเงินค่าตอบแทนในราคาที่ไม่เกินราคาตามประกาศดังกล่าว ทั้งนี้ คณะกรรมการหลักคำคัดค้าน

หากเจ้าของทรัพย์ต้องขายทรัพย์สินทรัพย์ ให้พนักงานเจ้าหน้าที่จัดทำสัญญาซื้อขายกับเจ้าของโดยมีระบุเงื่อนไขที่จำเป็นและให้พนักงานเจ้าหน้าที่ส่งมอบทรัพย์สินนั้นให้แก่เจ้าของภายในห้าวันนับแต่วันที่ทำสัญญาซื้อขาย ทั้งนี้ ให้ถือว่าเมื่อโอนกรรมสิทธิ์ในอสังหาริมทรัพย์ดังกล่าวเป็นเงินหรือทรัพย์สิน

มาตรา ๒๖ ในกรณีการดำเนินการซื้อขายตามมาตรา ๒๕ ให้ถือความในมาตรา ๑๓๙ มาตรา ๙๔ มาตรา ๙๕ และส่วนหนึ่งในมาตรา ๙๖ มาใช้บังคับโดยอนุโลม

ในกรณีเจ้าของอสังหาริมทรัพย์ซึ่งจำนองตามมาตรา ๒๕ ให้เงินค่าตอบแทนอีกสองส่วนของราคาของอสังหาริมทรัพย์นั้นซึ่งคณะกรรมการหลักคำคัดค้านกำหนด การจ่ายเงินค่าตอบแทนแก่เจ้าของทรัพย์ที่จำนอง โรงเรียน สังคมสงเคราะห์ หรืออสังหาริมทรัพย์อื่นไม่ผิดลักษณะการบรรลุวัตถุประสงค์พระราชบัญญัตินี้

มาตรา ๒๗ ให้เจ้าของทรัพย์สินทรัพย์ตามมาตรา ๒๕ และการจ่ายเงินจากการคืนให้ได้รับความธรรมเนียมการคณะกรรมการและนิธิกรรมการประมูลตามกฎหมายที่มีและได้รับการกำหนดค่าเงินในลักษณะธรรมดา ชำระธุรกิจและค่าอากรตามลำดับโดยให้ดำเนินการตามที่กำหนดในประมวลรัษฎากร

มาตรา ๒๘ ในกรณีที่เจ้าของรายได้ไม่ค่าผลลัพธ์ของอสังหาริมทรัพย์ตามมาตรา ๒๕ ให้ดำเนินการพระราชบัญญัติเกี่ยวกับอสังหาริมทรัพย์ต่อไปโดยเร็ว

ในระหว่างที่ยังใช้บังคับพระราชบัญญัติเกี่ยวกับอสังหาริมทรัพย์ตามมาตรา ๘ คนหนึ่ง และพระราชกฤษฎีกาตามมาตรา ๙ ยังมีผลใช้บังคับ ถ้าสัญญาจำนองที่เกี่ยวข้องนั้นยังไม่สิ้นสุด จะเป็นอุปสรรคในการพัฒนาทรัพย์สินและผู้จำนองจะได้รับประโยชน์อันสำคัญอย่างอื่นที่ทำให้เกิดความเห็นชอบของผู้จำนองหรือพระราชกฤษฎีกาการครอบครองและใช้อสังหาริมทรัพย์นั้นก่อนการแปลงสินทรัพย์ แต่ในกรณีที่เจ้าของทรัพย์หรือทรัพย์สินที่จำนองไม่สามารถชำระเงินค่าทรัพย์สินได้ เมื่อมีข้อบังคับให้ดำเนินการให้เจ้าของทรัพย์สินนั้น ประการแรกต้องระบุถึงการดำเนินการให้เจ้าของทรัพย์สินที่จำนองสามารถชำระเงินในรูปแบบการหลักคำคัดค้านการประมูลและการใช้สิทธิได้รับเงินค่าทรัพย์สินที่จำนองนั้นในลักษณะการชำระเงินค่าทรัพย์สินที่จำนองนั้นในลักษณะการชำระเงินค่าทรัพย์สินที่จำนองนั้นในลักษณะการชำระเงินค่าทรัพย์สินที่จำนองนั้นในลักษณะการชำระเงินค่าทรัพย์สินที่จำนองนั้นในลักษณะการชำระเงินค่าทรัพย์สินที่จำนองนั้นในลักษณะการชำระเงินค่าทรัพย์สินที่จำนองนั้นในลักษณะการชำระเงินค่าทรัพย์สินที่จำนองนั้นในลักษณะการชำระเงินค่าทรัพย์สินที่จำนองนั้นในลักษณะการชำระเงินค่าทรัพย์สินที่จำนองนั้นในลักษณะการชำระเงินค่าทรัพย์สินที่จำนองนั้นในลักษณะการชำระเงินค่าทรัพย์สินที่จำนองนั้นในลักษณะการชำระเงินค่าทรัพย์สินที่จำนองนั้นในลักษณะการชำระเงินค่าทรัพย์สินที่จำนองนั้นในลักษณะการชำ ให้แล้วเสร็จภายในระยะเวลาดังกล่าวข้างต้นของไม่ดำเนินการภายในเวลาที่กำหนด ให้เจ้าหน้าที่มีอำนาจดำเนินการแทนเจ้าหน้าที่ได้ โดยให้เจ้าของเป็นผู้เสียค่าใช้จ่าย ในการเข้าครอบครองตามมาตรา ๒๘๖ ถ้าผู้ครอบครองเสียชีวิตเป็นต้นเหตุเนื่องจากการเข้าครอบครองหรือใช้ประโยชน์ของที่ราชพัสดุ ให้เจ้าหน้าที่ชดใช้เงินจำนวนที่เหมาะสมสำหรับความเสียหายส่วนนี้เพิ่มเติมให้ตามหลักเกณฑ์ที่กำหนดในกฎกระทรวง ในกรณีที่มีการตรวจสอบทรัพย์สินไม่เป็นไปตามมาตรา ๒๘๗ และต้องการขายทอดตลาดทรัพย์สินที่มีจะกำหนดให้ผู้ขายต้องทำสัญญาขายทอดตลาดตามมาตรา ๒๘๘ แม้พระราชบัญญัตินี้จะระบุไว้ก็ตาม จะถือว่าอายุและลักษณะของทรัพย์สินที่มีจะมีการเสนอว่าพระราชบัญญัตินี้กำหนดขึ้นเพื่อการขายทอดตลาดทรัพย์สินที่มี และให้ถือว่าการทำสัญญาขายดังกล่าวเป็นการขายของอ้างทรัพย์ตามมาตรา ๒๘๘

มาตรา ๒๙ ในการตรวจพระราชบัญญัติและคืนอสังหาริมทรัพย์อย่างน้อยต้องกำหนดรายละเอียดดังต่อไปนี้

วัตถุประสงค์แห่งการคืน

ระยะเวลาการแก้ไขหรือขอคืนอสังหาริมทรัพย์

เจ้าหน้าที่เฉพาะนั้น

รายละเอียดเกี่ยวกับหลักเกณฑ์ของอสังหาริมทรัพย์ที่ต้องขอคืน

แบบแผนและเหตุผลที่เป็นไปตามข้อเสนอแนะ

แผนที่แสดงเขตที่ดินที่เป็นอสังหาริมทรัพย์ ในบางกรณีที่มีการตรวจสอบทรัพย์สินที่มีจะต้องกำหนดให้มีการคืนอสังหาริมทรัพย์ในคุณสมบัติที่เหมาะสม ในกรณีที่มีการตรวจสอบทรัพย์สินที่มีจะต้องกำหนดให้มีการคืนอสังหาริมทรัพย์ในคุณสมบัติที่เหมาะสม

มาตรา ๓๐ ในกรณีที่ทราบรายละเอียดตามมาตรา ๒๙ (๔) และ (๕) แล้ว จะดำเนินการตรวจพระราชบัญญัติและคืนอสังหาริมทรัพย์โดยไม่รอพระราชกฤษฎีกาตามมาตรา ๔ ก่อนก็ได้

มาตรา ๓๑ เมื่อมีการตรวจพระราชบัญญัติและคืนอสังหาริมทรัพย์สำหรับอสังหาริมทรัพย์นี้แล้ว ให้กรรมสิทธิ์ในอสังหาริมทรัพย์นั้นตกเป็นของผู้ที่มีกรรมสิทธิ์ในที่ดินที่พระราชบัญญัติกำหนดไว้ว่าคืนแต่เจ้าหน้าที่ของกรมจะครอบครองหรือใช้อสังหาริมทรัพย์นั้นก็ต่อต่อเมื่อได้จ่ายหรือวางเงินจำนวนที่เหมาะสมให้ผู้มีสิทธิในพระราชบัญญัตินี้แล้ว

มาตรา ๓๒ ในกรณีที่มีการขอคืนที่ดินหรือที่ดินที่มีสิทธิ หรือที่ดินที่สมบูรณ์ตามกฎหมายจะสมควรไม่ใช้อำนาจ และเจ้าหน้าที่ที่ดำเนินการตามคำสั่งศาลแล้ว ให้ถือว่าพระราชบัญญัตินี้มาตรา ๓๒ เป็นพระราชบัญญัติที่อำนวยประโยชน์ต่อที่ดิน ที่มีสิทธิ หรือที่ดินที่สมบูรณ์ตามกฎหมายจะสมควรไม่ใช้อำนาจ และให้กรรมสิทธิ์ในอสังหาริมทรัพย์นั้นตกเป็นของเจ้าหน้าที่

มาตรา 13 ถ้าโรงเรือน สิ่งปลูกสร้าง หรืออสังหาริมทรัพย์อื่นที่อยู่ในความครอบครองนั้นมีบางส่วนอยู่บนที่ดินที่ได้บุกรุกแผ้วถาง และเป็นโรงเรือน สิ่งปลูกสร้าง หรืออสังหาริมทรัพย์อื่นที่สมควรคงไว้ โดยไม่ขัดต่อบทแห่งกฎหมายจะขอให้เจ้าหน้าที่ที่ดินที่หัวหน้าคณะทำงานแต่งตั้งตามมาตรา 50 มาแก้ไขหลักฐานการซื้อขายที่ดินส่วนที่ผิดกฎหมายโดยปกติ

โรงเรือน สิ่งปลูกสร้าง หรืออสังหาริมทรัพย์อื่นที่อยู่ในเขตที่ดินตามมาตรา 14 หรือที่จัดตามวรรคสอง เจ้าหน้าที่ที่ดินสามารถรื้อถอนหรือจำหน่ายไปใช้ประโยชน์ได้ตามที่เห็นสมควรแต่ไม่อยู่ในวัตถุประสงค์แห่งการแก้ไขความ ให้เจ้าหน้าที่ที่ดินตามมาตรา 4 การได้มาซึ่งสิทธิในอสังหาริมทรัพย์โดยวิธีการซื้อขายมาใช้บังคับกับการซื้อขายครอบครองโดยปกติ

มาตรา ๓๕ ในการเวนคืนที่ดิน หากปรากฏว่าผู้เจ้าของที่ดินที่ถูกเวนคืนไม่มีที่ดิน หรืออยู่ในที่ดินซึ่งแสดงว่าเป็นที่อยู่ของที่ดินอื่นอยู่หรือประจักษ์พยานการทำมาหาเลี้ยงชีพให้เจ้าหน้าที่หรือคณะกรรมการเวนคืนที่ดินพิจารณาไปโดยชอบด้วยเหตุผลอันสมควรที่จะจัดหาที่ดินแทนการจ่ายเงินค่าทดแทนก็ได้ แต่ต้องได้รับความยินยอมจากเจ้าของที่ดินที่จะได้รับการชดเชยที่ดินดังกล่าว

ที่ดินซึ่งจะดำเนินการได้ให้มีการพิจารณาตรวจสอบ ทั้งนี้เพื่อให้ที่ดินดังกล่าวมีความเหมาะสมสำหรับการครองชีพและไม่ขัดต่อการใช้ประโยชน์ในที่ดินเพื่อการสาธารณสุข และไม่ขัดต่อการใช้ประโยชน์ที่ดินเพื่อกิจการอื่น และเจตนาเห็นว่าการที่ดินนั้นจะเป็นการช่วยเหลือให้มีอยู่ในแผนงานได้ รวมแต่เจ้าของจะขอยอมให้ตามความตกลงกัน ในการดำเนินการตามมาตรา ๑๒ ให้เจ้าหน้าที่ตรวจสอบที่ดินดังกล่าวตามวรรคหนึ่งและสอบถามความยินยอมของเจ้าของและทำรายงานเสนอความเห็นต่อเจ้าหน้าที่เพื่อพิจารณาต่อไป การดำเนินการเวนคืนที่ดินเพิ่มเติมตามวรรคหนึ่ง ให้กระทำเท่าที่จำเป็นและเพียงพอให้เจ้าของสามารถอยู่อาศัย ประกอบการทำมาหาเลี้ยงชีพ หรือทำประโยชน์ในที่ดินนั้น ทั้งนี้ต้องไม่ขัดต่อการใช้ประโยชน์ในที่ดินเพื่อกิจการอื่น และต้องไม่กระทบต่อสิทธิอันชอบธรรม ไม่สามารถใช้สิทธิอันชอบธรรมได้ให้ดำเนินการจัดหาที่ดินดังกล่าวโดยชอบด้วยเหตุผล หลักเกณฑ์และวิธีการดำเนินการจัดหาที่ดินให้เจ้าของที่ดินที่ถูกเวนคืนตามวรรคหนึ่งให้เป็นไปตามที่กำหนดในพระราชบัญญัติและกฎหมายอื่นที่เกี่ยวข้อง

มาตรา ๓๖ ให้เจ้าหน้าที่เสนอพระราชบัญญัติเวนคืนอสังหาริมทรัพย์ให้ประชาชนทราบเป็นการทั่วไป และปิดประกาศสำนักงานของพระราชบัญญัติเวนคืนอสังหาริมทรัพย์ แผนที่ท้ายพระราชบัญญัติและรายชื่อเจ้าของอสังหาริมทรัพย์ที่ถูกเวนคืนโดยเปิดเผย ณ สถานที่ตามมาตรา ๑๑ และสถานที่ซึ่งตามความเหมาะสม

ส่วนที่ ๔ เงินค่าทดแทน

มาตรา ๓๗ เงินค่าทดแทนแก่เจ้าของที่ดินและทรัพย์สินในกรณีที่มีการเวนคืนอสังหาริมทรัพย์ให้ประจักษ์พยานการทำมาหาเลี้ยงชีพหรือการใช้ประโยชน์ในที่ดิน และทรัพย์สินอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องตามที่กำหนดในพระราชบัญญัติและกฎหมายอื่นที่เกี่ยวข้อง

ในการจดจำนองที่ดิน ถ้าเจ้าของประสงค์จะให้จดจำนองโรงเรือน สิ่งปลูกสร้าง และอาคารริมทรัพย์อื่นอันติดอยู่กับที่ดินด้วย ให้เจ้าหน้าที่ที่ดินบรรยายความประสงค์ของเจ้าของ

มาตรา 37 หลักเกณฑ์และวิธีการกำหนดเงินค่าทดแทนตามมาตรา 14 สำหรับค่าที่ดิน ให้คณะกรรมการตามมาตรา 14 นำหลักเกณฑ์การกำหนดราคาประเมินตามมาตรา 30 มาใช้บังคับโดยอนุโลม

หลักเกณฑ์และวิธีการกำหนดค่ารื้อถอน ค่าขนย้าย ค่าเสียหายโรงเรือน สิ่งปลูกสร้าง หรืออสังหาริมทรัพย์อื่นอันติดอยู่กับที่ดิน ค่าปลูกสร้างโรงเรือนหรือสิ่งปลูกสร้างใหม่ หรือค่าทดแทนอื่นอันเกิดจากการที่เจ้าของต้องออกจากที่ดินที่ถูกเวนคืนตามมาตรา 27 ให้เป็นไปตามที่กำหนดในกฎกระทรวง การกำหนดเงินค่าทดแทนตามวรรคหนึ่งในพระราชบัญญัติการเวนคืนอสังหาริมทรัพย์ พ.ศ. 2530 หรือในกรณีที่มิได้กำหนดเงินค่าทดแทนไว้ในพระราชบัญญัติการเวนคืนอสังหาริมทรัพย์ แม้พระราชบัญญัตินั้นจะมีผลใช้บังคับโดยผู้เสียหายมีสิทธิได้รับค่าทดแทนตามที่กำหนดไว้ในกฎกระทรวงที่ออกตามพระราชบัญญัตินั้น แต่ต้องไม่เกินจำนวนเงินที่กำหนดไว้ในกฎกระทรวงและตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่กำหนดไว้ในกฎกระทรวงนั้น ทั้งนี้ เพื่อมิให้การจ่ายเงินค่าทดแทนดังกล่าวเป็นภาระงบประมาณของรัฐเกินสมควร ในกรณีที่เจ้าของที่ดินหรือเจ้าของอสังหาริมทรัพย์ที่ถูกเวนคืนตามพระราชบัญญัติการเวนคืนอสังหาริมทรัพย์ พ.ศ. 2530 ไม่ได้รับเงินค่าทดแทนตามที่กำหนดไว้ในพระราชบัญญัตินั้น ให้เจ้าของที่ดินหรือเจ้าของอสังหาริมทรัพย์ที่ถูกเวนคืนตามพระราชบัญญัตินั้นมีสิทธิได้รับเงินค่าทดแทนตามที่กำหนดไว้ในกฎกระทรวงที่ออกตามพระราชบัญญัตินั้น

มาตรา 38 ในกรณีตามมาตรา 27 วรรคหนึ่ง ให้เจ้าหน้าที่ของเจ้าของที่ดิน โรงเรือน สิ่งปลูกสร้าง หรืออสังหาริมทรัพย์อื่นในการรื้อถอน ขนย้าย หรือปลูกสร้างหรือซ่อมแซมโรงเรือน สิ่งปลูกสร้างหรืออสังหาริมทรัพย์อื่นอันติดอยู่กับที่ดินที่ถูกเวนคืนตามมาตรา 27 หรือออกไปตั้งในที่ดินแปลงใหม่หรือสถานที่อื่นตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่กำหนดในกฎกระทรวง

ในกรณีตามมาตรา 27 วรรคสอง ให้เจ้าของที่ดิน โรงเรือน สิ่งปลูกสร้าง หรืออสังหาริมทรัพย์อื่นอันติดอยู่กับที่ดินที่ถูกเวนคืนเป็นกรรมสิทธิ์ของเจ้าหน้าที่ที่ดิน และเมื่อเจ้าหน้าที่ที่ดินหรือหน่วยงานอื่นในสังกัดของเจ้าหน้าที่ที่ดินจะใช้ที่ดินหรือทรัพย์สินดังกล่าว ให้เจ้าหน้าที่ที่ดินหรือหน่วยงานนั้นจ่ายเงินค่าทดแทนให้แก่เจ้าของที่ดินหรือเจ้าของทรัพย์สินดังกล่าวตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่กำหนดไว้ในกฎกระทรวง

มาตรา 39 ในขณะที่ดินนั้น ให้เจ้าของเก็บอุดมคติ ดังต่อไปนี้

(ก) เจ้าของที่ดินที่ต้องเวนคืน (ข) เจ้าของโรงเรือน สิ่งปลูกสร้าง หรืออสังหาริมทรัพย์อื่น ซึ่งอยู่ในที่ดินที่ต้องเวนคืนนั้นในวันที่เจ้าหน้าที่ที่ดินหรือหน่วยงานอื่นในสังกัดของเจ้าหน้าที่ที่ดินตามพระราชบัญญัตินี้มาตรา 4 หรือในอุดมคติที่เจ้าหน้าที่ที่ดินหรือเจ้าของที่ดินกำหนด (ก) เจ้าของต้นไม้ยืนต้นที่ขึ้นอยู่ในที่ดินในวันที่ได้รับคำพระราชบัญญัติเฉพาะคืนอสังหาริมทรัพย์หรือทรัพย์จากกฎหมายมาตรา (ข) ผู้เช่าหรือผู้เข้าครอบครองที่ดิน โรงเรือน หรือสิ่งปลูกสร้างอื่นในที่ดินที่ต้องเวนคืน (ค) บุคคลผู้เสียสิทธิในการใช้ทาง วางท่อขน หรือระบายน้ำ สายไฟฟ้า หรือสิ่งอื่นซึ่งคล้ายกันตามที่ดินที่ต้องเวนคืนตามมาตรา 13 ตรี หรือมาตรา 13 จัตวา แห่งพระราชบัญญัติแลกเปลี่ยนและพาณิชย์ (ง) เจ้าของหรือบุคคลใดซึ่งอยู่ภายใต้หรือประกอบการด้วยวิธีการงานรับจ้างด้วยกฎหมายในอสังหาริมทรัพย์ที่ต้องเวนคืนนั้น และได้รับความเสียหายเนื่องจากการเวนคืนอสังหาริมทรัพย์นั้น

มาตรา 14 ในกรณีที่มีการเช่าที่ดินหรืออสังหาริมทรัพย์ที่ตั้งอยู่บนที่ดินที่เวนคืน หากมีหลักฐานเป็นหนังสือหรือแม้ไม่มีหลักฐานเป็นหนังสือแต่ปรากฏข้อเท็จจริงว่าเป็นผู้เช่าที่ดินหรืออสังหาริมทรัพย์ดังกล่าวจริง ให้เจ้าหน้าที่จ่ายค่าแทนให้แก่ผู้เช่าดังกล่าวในส่วนที่สมควรแก่เหตุ และค่าเสียหายเนื่องจากการเวนคืนอสังหาริมทรัพย์ แต่ค่าเสียหายดังกล่าวไม่ใช่หลักฐานเป็นหนังสือให้แก่เจ้าของที่ดิน

ในกรณีที่มีการเช่าโรงเรือนและสิ่งปลูกสร้างอื่นในที่ดินที่เวนคืน หรืออสังหาริมทรัพย์ที่ตั้งอยู่บนที่ดินที่เวนคืน มีสัญญากำหนดให้กรรมสิทธิ์ในโรงเรือน สิ่งปลูกสร้าง หรืออสังหาริมทรัพย์ที่ตั้งอยู่บนที่ดินนั้นตกเป็นกรรมสิทธิ์ของเจ้าของที่ดินเมื่อครบระยะเวลาที่กำหนด ให้เจ้าของที่ดินมีสิทธิได้รับเงินค่าแทนสำหรับโรงเรือน สิ่งปลูกสร้าง หรืออสังหาริมทรัพย์ที่ตั้งอยู่บนที่ดินนั้น โดยให้เจ้าหน้าที่จ่ายเงินค่าแทนให้แก่เจ้าของที่ดินและโรงเรือน สิ่งปลูกสร้าง หรืออสังหาริมทรัพย์ที่ตั้งอยู่บนที่ดินนั้น โดยคำนวณตามมูลค่าของระยะเวลาที่เหลืออยู่ ค่าบำรุง และค่าเสียหายอื่น สำหรับค่าเสียหายอื่นให้ใช้ดุลพินิจให้พอควรแก่เหตุและไม่เกินกว่าที่เหมาะสม ความในวรรคแรกมิให้กระทบกระเทือนถึงอำนาจของศาล ให้ใช้บังคับกับกรณีที่ได้ดำเนินการรับฟังพยานหลักฐานตามมาตรา 7 หรือพระราชบัญญัติเฉพาะคืนอสังหาริมทรัพย์หรือทรัพย์ที่ได้ดำเนินการดังกล่าวโดยใช้อำนาจตามกฎหมาย และการดำเนินการดังกล่าวให้ถือว่าเป็นการเวนคืนที่ดิน โรงเรือน หรือสิ่งปลูกสร้างอื่นในที่ดินที่เวนคืน ในกรณีที่มีการจ่ายค่าแทนให้แก่เจ้าของที่ดิน โรงเรือน หรือสิ่งปลูกสร้าง หรืออสังหาริมทรัพย์ที่ตั้งอยู่บนที่ดินที่เวนคืน หรือไม่เห็นด้วยกับการดำเนินการไม่ว่ากรณีใดก็ตาม เจ้าของที่ดิน โรงเรือน หรือสิ่งปลูกสร้าง หรืออสังหาริมทรัพย์ที่ตั้งอยู่บนที่ดินที่เวนคืนไม่ใช่เจ้าของที่ดิน ให้เจ้าหน้าที่จ่ายค่าแทนให้แก่เจ้าของที่ดิน โรงเรือน หรือสิ่งปลูกสร้าง หรืออสังหาริมทรัพย์ที่ตั้งอยู่บนที่ดินที่เวนคืน แล้วแต่กรณี รับรองสิทธิที่มีอยู่ตามกฎหมาย

มาตรา ๔๓ ผู้ที่จะมีสิทธิได้รับเงินค่าทดแทนตามมาตรา ๔๐ (๔) จะต้องเป็นผู้ได้รับความเสียหายจากการเวนคืน

มาตรา ๔๔ ภายใต้บังคับมาตรา ๔๓ และมาตรา ๔๕ ในกรณีที่มีการจำหน่ายจ่ายโอนสิทธิหรือทรัพย์สินอย่างอื่นที่ต้องหรือตกเป็นทรัพย์ที่ต้องเวนคืน ให้เจ้าหน้าที่แจ้งต่อให้ผู้รับโอน ผู้ทรงสิทธิ หรือผู้รับประโยชน์จากทรัพย์สินหรือสิทธิที่ต้องเวนคืนดังกล่าวทราบถึงการเวนคืนทรัพย์สินที่เกี่ยวกับสิทธิของตนและฝ่ายในเงินค่าทดแทนในระยะเวลาที่กำหนด และให้แจ้งหน้าที่ของตนให้แก่บุคคลดังกล่าวทราบ เมื่อเงินค่าทดแทนตกลงลำดับถึงผู้ทรงสิทธิหรือผู้รับโอน ให้เจ้าหน้าที่จ่ายเงินค่าทดแทนไปตามลำดับ และหากมีกรณีโต้แย้งการรับเงินค่าทดแทน ให้เจ้าหน้าที่ส่งเรื่องให้ศาลวินิจฉัยตามมาตรา ๕๖ แล้วดำเนินการต่อไป

ในกรณีเงินค่าทดแทนตกลงลำดับถึงผู้รับโอนหรือผู้ทรงสิทธิแล้ว ให้การจำหน่ายจ่ายโอนหรือการรับสิทธิหรือทรัพย์สินนั้นเป็นอันสิ้นสุดลง แต่ไม่กระทบต่อสิทธิของ ผู้ทรงสิทธิ หรือผู้รับประโยชน์จากทรัพย์สิน หรือสิทธิที่ต้องเวนคืน ในกรณีผู้มีสิทธิได้รับเงินค่าทดแทน โดยสิทธิการรับเงินค่าทดแทนนั้นไม่ตกแก่บุคคลอื่นตามกฎหมายหรือไม่ตกแก่บุคคลอื่นโดยคำพิพากษาของศาล ให้เจ้าหน้าที่จ่ายเงินค่าทดแทนให้แก่ผู้มีสิทธิได้รับเงินค่าทดแทนนั้น

มาตรา ๔๕ ในกรณีการเวนคืนทรัพย์สิน สิ่งปลูกสร้าง หรือสิ่งทางทรัพย์สินอื่นตามมาตรา ๓๙ ให้เจ้าหน้าที่มีอำนาจเก็บรักษาทรัพย์สินไว้ ณ สถานที่ใด ๆ โดยให้เจ้าของโรงเรือน สิ่งปลูกสร้าง หรือสิ่งทางทรัพย์สินอื่นนั้นเป็นผู้เสียค่าใช้จ่ายในการเก็บรักษา แต่ถ้าทรัพย์สินเช่นว่านั้นเป็นของเสียหาย หรือชำรุดทรุดโทรมอันจะเป็นการเสียความเสียหาย หรือค่าใช้จ่ายจะเกินส่วนแห่งค่าของทรัพย์สินเช่นนั้น ให้เจ้าหน้าที่มีอำนาจจำหน่ายจ่ายโอนทรัพย์สินนั้นได้ โดยวิธีการขายทอดตลาดหรือเห็นสมควร แล้วเก็บเงินสุทธิเข้ากองทุนค่าทดแทนค่าใช้จ่ายนั้นแทน

ในกรณีที่เจ้าของมิได้รับเอาทรัพย์สินหรือเงินที่เก็บแทนคืน แล้วแต่กรณี ภายในกำหนดหนึ่งปีนับแต่วันหรือครบกำหนดแล้ว ให้ทรัพย์สินหรือเงินดังกล่าวตกเป็นของแผ่นดิน และให้เจ้าหน้าที่ดำเนินการจำหน่ายจ่ายโอนหรือเก็บเงินสุทธิเข้ากองทุนค่าทดแทนตามวรรคสองต่อไป

มาตรา ๔๖ ในกรณีจ่ายเงินค่าทดแทน ให้เจ้าหน้าที่จ่ายเงินค่าทดแทนให้แก่ผู้มีสิทธิได้รับเงินค่าทดแทนตามมาตรา ๔๐ ทราบว่าผู้ใดไม่ยินยอมรับเงินค่าทดแทน ให้เจ้าหน้าที่ส่งเงินค่าทดแทนดังกล่าวหรือส่วนที่ยังมิได้จ่ายนั้นไปยังศาลเพื่อให้ศาลวินิจฉัย และให้เจ้าหน้าที่จ่ายเงินค่าทดแทนที่ยังมิได้จ่ายนั้นให้แก่ผู้มีสิทธิได้รับเงินค่าทดแทนต่อไป

เจ้าหน้าที่ต้องดำเนินการจ่ายเงินค่าทดแทนตามวรรคหนึ่งภายในกำหนดเวลาสามสิบวันนับแต่วันทดแทนหรือส่งเรื่องไปยังศาล

มาตรา ๔๗ วรรคสาม เงินค่าทดแทนที่เจ้าหน้าที่จ่ายให้แก่ผู้มีสิทธิได้รับเงินนั้นเป็นเพราะเหตุแห่งการเวนคืนทรัพย์สินที่ต้องเวนคืน

มาตรา ๕๖ ในการจ่ายเงินค่าทดแทนตามพระราชบัญญัตินี้ ให้กระทำโดยการนำเงินไปวางต่อศาลหรือสำนักงานวางทรัพย์ หรือดำเนินการโดยมอบอำนาจสิทธิให้รับเงินค่าทดแทนโดยแยกเป็นบัญชีเฉพาะราย ในการฝากกักตัวชั่วคราวซึ่งถูกยึดหรืออายัดไว้เนื่องจากการนำเงินไปพักในธนาคารมิอาจถือได้รับเงินค่าทดแทนแล้ว ในแต่กรณีการจ่ายเงินมาตรา ๕๗ วรรคหนึ่ง หรือมาตรา ๔๓ จะนำไปฝากไว้กับธนาคารออมสินได้

เมื่อเจ้าพนักงานผู้มีหน้าที่จ่ายเงินค่าทดแทนตามมาตรา ๕๖ แล้ว ให้แจ้งให้ผู้มีสิทธิได้รับเงินทราบภายในสามวันนับแต่วันที่จ่ายเงิน การขอรับเงินค่าทดแทนควรจดแจ้ง ให้ผู้มีประสงค์จะขอรับเงินค่าทดแทนที่ทราบว่าเงินที่ไม่อยากสูญเสียจากเงินทดแทนที่จะได้ตามบทการแบ่งจ่ายใด หลักเกณฑ์และวิธีการในการนำเงินค่าทดแทนไปวางต่อศาลหรือสำนักงานวางทรัพย์ หรือฝากไว้กับธนาคารออมสิน ให้เป็นไปตามที่กำหนดในกฎกระทรวง

มาตรา ๕๗ ในกรณีที่เจ้าพนักงานผู้มีหน้าที่จ่ายเงินค่าทดแทนไม่ดำเนินการจ่ายเงินให้ภายในกำหนดเวลาตามมาตรา ๕๖ วรรคสอง หรือไม่สามารถจ่ายเงินค่าทดแทนตามมาตรา ๕๖ วรรคสอง โดยมิใช่ความผิดของผู้มีสิทธิได้รับเงินค่าทดแทน ให้ผู้มีสิทธิได้รับเงินค่าทดแทน มีสิทธิได้รับดอกเบี้ยในอัตราร้อยละเจ็ดครึ่งต่อปี นับแต่วันที่ครบกำหนดเวลาตามวรรคสองจนถึงวันที่ได้รับเงินค่าทดแทน เมื่อศาลมีคำสั่งให้ดำเนินการตามกฎหมายว่าด้วยวิธีการชำระหนี้ตามคำพิพากษา

มาตรา ๕๘ เงินค่าทดแทนที่จ่ายให้ ถ้าผู้มีสิทธิไม่ไปขอรับภายในสิบปีนับแต่วันที่มีหนังสือแจ้งหรือวันที่ครบกำหนด ให้ตกเป็นของแผ่นดิน

ส่วนที่ ๕ การอุทธรณ์

มาตรา ๕๙ ผู้มีสิทธิได้รับเงินค่าทดแทนตามมาตรา ๕๐ ผู้ไม่พอใจเงินค่าทดแทนที่กำหนดไว้ในสัญญาซื้อขายตามมาตรา ๕๔ และเงินค่าทดแทนเพิ่มเติมตามมาตรา ๕๖ วรรคสอง เงินค่าทดแทนที่ได้รับการจ่ายเงินค่าทดแทนตามมาตรา ๒๗ วรรคสอง ให้มีสิทธิอุทธรณ์ต่อรัฐมนตรีภายในกำหนดสิบห้าวันนับแต่วันที่ได้รับเงินจากเจ้าพนักงานที่หรือรับเงินดังกล่าวไว้ แล้วแต่กรณี

การพิจารณาอุทธรณ์ตามวรรคแรก ให้รัฐมนตรีแจ้งให้คณะกรรมการขึ้นมาพิจารณาประกอบด้วยผู้ทรงคุณวุฒิทางกฎหมาย และผู้ทรงคุณวุฒิทางการเงินและการคลังจำนวนไม่น้อยกว่าสี่คน เบี้ยประชุมกรรมการและเลขาธิการคณะกรรมการที่ปรึกษาในเรื่องอุทธรณ์ ให้เป็นไปตามที่รัฐมนตรีกำหนดในกรณีที่รัฐมนตรีมีคำสั่งยืนยันหรือแก้ไขคำสั่งอุทธรณ์ ให้ผู้มีสิทธิได้รับเงินค่าทดแทนที่ได้รับการจ่ายเงินค่าทดแทนตามคำสั่งอุทธรณ์นั้น ในกรณีที่รัฐมนตรีมีคำสั่งยืนยัน คณะกรรมการไม่สามารถดำเนินการให้แล้วเสร็จภายในกำหนดระยะเวลาตามวรรคสอง ให้กระทรวงการคลังดำเนินการจ่ายเงินค่าทดแทนตามคำสั่งอุทธรณ์นั้นอีกทีหนึ่ง แต่ต้องแจ้งเหตุอันควรที่อาจล่าช้ากับคณะกรรมการตรวจสอบ และผู้ตรวจการแผ่นดิน ให้ขยายครั้งเดียวหรือหลายครั้งก็ได้แต่เมื่อรวมเวลาที่ขยายแล้วต้องไม่เกินห้าร้อยแปดสิบวันนับแต่วันที่สิ้นกำหนดระยะเวลาตามวรรคสอง ในการดำเนินการตามวรรคสอง รัฐมนตรีย่อมจะระบุเงื่อนไขกำหนดระยะเวลาการปฏิบัติงานของพนักงานเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องในแต่ละขั้นตอนก็ได้

มาตรา ๔๔ ในกรณีที่เจ้าของไม่ยื่นคำร้องขอรับเงินหรือรัฐมนตรีพิจารณาแล้วเห็นสมควร เมื่อพ้นกำหนดเวลาตามมาตรา ๔๓ วรรคสอง แล้ว เจ้าของยังไม่ได้รับเงินค่าชดเชยดังกล่าวรัฐมนตรีให้ส่งเรื่องฟ้องคดีต่อศาลให้ศาลมีคำสั่งบังคับให้เจ้าของได้รับเงินค่าชดเชยดังกล่าวเป็นเงินที่เพิ่มขึ้นตามมาตรา ๔๓ วรรคสอง และแยกกรณี

ในกรณีที่ผู้รับมรดกหรือทายาทมีข้อขัดข้องเกี่ยวกับเงินค่าทดแทนเพิ่มขึ้น ให้เจ้าของมีสิทธิได้รับคอมมิชชั่นอัตราสูงสุดของคนไทยในต่างประเทศตามประจำงวดการจ่ายเงินจำนวนเงินที่เพิ่มขึ้น ทั้งนี้ นับแต่วันที่จ่ายเงินค่าทดแทนตามมาตรา ๔๓ วรรคสอง หรือวันที่ผู้รับมรดกหรือทายาทแสดงความประสงค์ขอรับเงินค่าทดแทนเพิ่มขึ้น ในกรณีที่เจ้าของยังไม่ได้รับเงินค่าทดแทนเพิ่มขึ้นตามวรรคหนึ่งให้เจ้าของมีสิทธิได้รับเงินค่าทดแทนเพิ่มขึ้นตามอัตราดอกเบี้ยที่กำหนดไว้ในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์นับแต่วันที่ต้องจ่ายเงินค่าทดแทนเพิ่มขึ้นตามวรรคหนึ่ง ในกรณีที่มีข้อขัดข้องระหว่างกรมธรรม์ หากเป็นกรณีที่มีเหตุสมควรกรมธรรม์อาจขออนุมัติรัฐมนตรีเพื่อขยายระยะเวลาการดำเนินการตามมาตรา ๔๓ วรรคสอง เมื่อรัฐมนตรีให้ความเห็นชอบแล้ว ให้ถือว่าได้ขยายระยะเวลาการดำเนินการตามมาตรานี้

หมวด ๒

การใช้ประโยชน์ในที่ดินที่ได้จากการเวนคืน

มาตรา ๔๕ ที่ดินที่ดำเนินการให้ได้มาโดยวิธีการตามพระราชบัญญัตินี้ นอกจากการได้มาด้วยเหตุผลตามมาตรา ๔๖ การได้มาซึ่งที่ราชพัสดุโดยวิธีการซื้อขาย เจ้าหน้าที่ต้องเริ่มดำเนินการตามวัตถุประสงค์แห่งกฎหมายและไม่ขัดกับข้อบังคับแห่งกฎหมายและการใช้ประโยชน์ตามพระราชบัญญัตินี้ หรือกรณีในระยะเวลาที่กำหนดในพระราชบัญญัตินี้แล้วแต่กรณี

ในกรณีเป็นการเวนคืนเพื่อประโยชน์ในการสร้าง ทางรถไฟ ถนน หรือกิจการสาธารณประโยชน์อื่นที่ต้องใช้พื้นที่เป็นการเฉพาะเจาะจง การเวนคืนดำเนินการโครงการในลักษณะดังกล่าว ให้ถือว่าได้ดำเนินการตามวัตถุประสงค์แห่งกฎหมายแล้ว และสำหรับกรณีอื่นเมื่อมีการใช้ที่ดินดำเนินการและใช้ประโยชน์ในที่ดินดังกล่าวเป็นการถาวรแล้ว ให้ถือว่าได้เริ่มดำเนินการตามวัตถุประสงค์แล้ว

หมวด ๓

การกลับคืนรวมที่ราชพัสดุให้เจ้าของเดิมหรือทายาท

มาตรา ๕๒ การคืนอสังหาริมทรัพย์ตามพระราชบัญญัตินี้ไม่ใช่ไปใช้บังคับกับอสังหาริมทรัพย์ที่ได้จากการซื้อขายตามมาตรา ๔ การให้เช่าอสังหาริมทรัพย์ในวิธีการซื้อขาย ความในวรรคหนึ่งให้นำมาใช้บังคับกับที่ดินที่ได้จากการซื้อขายตามมาตรา ๔ ด้วย โดยอนุโลม เว้นแต่เป็นกรณีที่บัญญัติไว้ตามมาตรา ๔๓

มาตรา ๕๓ ที่ดินที่ได้มาจากพระราชบัญญัตินี้ หากไม่ได้นำไปใช้ประโยชน์ตามวัตถุประสงค์แห่งการเวนคืนภายในระยะเวลาตามมาตรา ๔๕ หรือเมื่อการนำไปใช้ประโยชน์ให้เจ้าของเดิมหรือทายาทมีสิทธขอคืนที่ดินนั้น และในกรณีเจ้าของเดิมหรือทายาทขอคืนที่ดินตามมาตรา ๔๓ รวมเป็นแปลงเดียวกันกับที่ดินดังกล่าว และเจ้าหน้าที่จะมีให้เจ้าของเดิมไปใช้ประโยชน์ ให้สิทธิร้องขอคืนที่ดินดังกล่าวได้ด้วย

การขอคืนตามวรรคหนึ่ง เจ้าของเดิมหรือทายาทต้องยื่นคำร้องขอต่อเจ้าหน้าที่ภายในสามปีนับแต่วันที่หมดระยะเวลาตามมาตรา ๔๕ ตามแบบและวิธีการที่กำหนดในกฎกระทรวง ในกรณีที่เจ้าของเดิมหรือทายาทยื่นคำร้องขอคืนที่ดินตามวรรคหนึ่ง เจ้าหน้าที่จะต้องพิจารณาและแจ้งผลการพิจารณาให้ทราบภายในหนึ่งร้อยแปดสิบวันนับแต่วันที่ได้รับคำร้องขอคืน ไม่ว่าจะเหตุใดๆในคำร้องขอคืนที่ดินตามวรรคหนึ่ง มีให้ถือว่าเจ้าของเดิมหรือทายาทไม่มีสิทธิขอคืน ในกรณีที่เจ้าของเดิมหรือทายาทตรวจสอบให้เห็นว่าที่ดินที่ขอคืนมีการใช้ประโยชน์ตามวัตถุประสงค์แห่งการเวนคืน ให้เจ้าหน้าที่แจ้งผลการพิจารณาให้ทราบภายในหนึ่งร้อยแปดสิบวันนับแต่วันที่ได้รับคำร้องขอคืน ในการใช้มาตราห้าสิบสามหรือห้าสิบสี่ หรือเมื่อพ้นระยะเวลาตามมาตรา ๔๕ เจ้าของเดิมหรือทายาทไม่มีสิทธิขอคืน

มาตรา ๕๔ ภายในสามสิบวันนับแต่วันที่ได้รับคำร้องขอคืนที่ดินตามมาตรา ๕๓ ให้เจ้าหน้าที่แต่งตั้งคณะกรรมการพิจารณาคำร้องขอคืนที่ดิน ประกอบด้วย เจ้าหน้าที่สำนักงานตรวจเงินแผ่นดินเป็นประธาน ผู้แทนกรมธนารักษ์ ผู้แทนกรมที่ดิน และผู้แทนสำนักงานตรวจเงินแผ่นดินเป็นกรรมการ เพื่อทำหน้าที่พิจารณาการคืนอสังหาริมทรัพย์ให้เจ้าของเดิมหรือทายาท โดยให้คณะกรรมการพิจารณาดำเนินการให้แล้วเสร็จภายในหนึ่งร้อยแปดสิบวันนับแต่วันที่ได้รับคำร้องขอคืน และให้เจ้าหน้าที่แจ้งผลการพิจารณาให้เจ้าของเดิมหรือทายาททราบภายในสิบห้าวันนับแต่วันที่คณะกรรมการพิจารณาเสร็จสิ้น

ในกรณีมีเหตุจำเป็นที่รัฐบาลหรือรัฐมนตรีจะขยายระยะเวลาการพิจารณาของคณะกรรมการตามวรรคหนึ่งออกไปได้ไม่เกินกว่าหนึ่งร้อยแปดสิบวัน และให้เจ้าหน้าที่แจ้งให้ผู้ยื่นคำร้องขอทราบการขยายระยะเวลาด้วย ในกรณีที่ต้องคืนที่ดินให้แก่เจ้าของเดิมหรือทายาท ให้เจ้าหน้าที่แจ้งให้เจ้าของเดิมหรือทายาทชำระเงินค่าทดแทนเงินค่าทดแทนพร้อมด้วยดอกเบี้ยที่ต้องชำระและให้เจ้าของเดิม หรือทายาทที่ทายาทขอรับโอนที่ดินและแจ้งให้เจ้าหน้าที่ที่ทราบส่วนหน้าไม่ยอมจำกัดวัน แต่ต้องไม่ทำความที่เรื่องยอมเสียวันนัดที่ได้รับแจ้งจากเจ้าหน้าที่ แต่ในกรณีมีเหตุจำเป็นบางกรณี หรือทายาทขอขยายระยะเวลานั้นร้อยเกินกว่าวันนัดปกติได้ แต่ต้องแจ้งให้เจ้าหน้าที่ทราบก่อนครบกำหนดและเสนอรายละเอียดของเหตุขัดข้องไม่เกินสามสิบวันหลังครบกำหนด การโอนคืนที่ดินให้แก่เจ้าของเดิมหรือทายาทให้ทราบได้ว่าการโอนที่ดินที่ได้รับคำพิจารณาและตกลงให้แล้ว และให้เจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องดำเนินการโอนที่ดินคืนให้แก่เจ้าของเดิมหรือทายาทตามประมวลกฎหมายที่ดิน และให้เจ้าหน้าที่บอกกล่าวการแสดงเจตนาต่อกรมที่ดินตามกำหนดในประมวลกฎหมายที่ดิน ทั้งนี้ ในกรณีที่มีการโอนคืนที่ดินที่มีทรัพย์สินอันเป็นส่วนควบหรืออุปกรณ์ติดกับที่ดินมาตามกฎหมายอาญาด้วยทรัพย์ศาล เจ้าของเดิมหรือทายาทผู้ใดไปขอรับโอนพร้อมทั้งชำระคืนเงินค่าทดแทนและดอกเบี้ยตามวันเวลาที่ตกลงกันหรือไม่แจ้งกำหนดวันขอรับโอนตามวรรคสาม ให้ถือว่าเจ้าของเดิมหรือทายาทละสิทธิที่จะขอคืนที่ดินนั้น

มาตรา ๕๖ เจ้าของเดิมหรือทายาทที่ยังมิได้รับอนุมัติให้คืนที่ดินไม่พอใจคำวินิจฉัยของคณะกรรมการตามมาตรา ๕๕ หรือในกรณีที่คณะกรรมการมิได้ดำเนินการภายในกำหนดเวลาตามมาตรา ๕๕ วรรคหนึ่ง หรือระยะเวลาที่ขยายตามมาตรา ๕๕ วรรคสอง ให้เจ้าของเดิมหรือทายาทมีสิทธิร้องต่อศาลเพื่อขอให้ศาลมีคำสั่งให้คืนที่ดินตามมาตรา ๕๕ วรรคสาม หรือเป็นต้นไปที่พนักงานคดีที่ดินดำเนินการให้แล้วเสร็จ

มาตรา ๕๗ สิทธิการร้องคืนสิ่งหรือตามทรัพย์สินที่เป็นส่วนควบหรืออุปกรณ์ในที่ดินที่คืนแล้วจะต้องเป็นไปตามที่กฎหมายบัญญัติไว้

หมวด ๔

การได้มาซึ่งสิ่งหรือตามทรัพย์โดยวิธีการซื้อขาย

มาตรา ๕๘ ความในหมวดนี้ไม่เป็นผลเป็นการห้ามหน่วยงานของรัฐที่จะดำเนินการซื้อขายสิ่งหรือตามทรัพย์ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา ๕๙ ภายในแนวเขตตามแผนที่ที่พระราชกฤษฎีกากำหนดมาตรา ๔ หากเจ้าหน้าที่มีความจำเป็นต้องได้มาซึ่งสิ่งหรือตามทรัพย์เพื่อเป็นประโยชน์อันเกี่ยวเนื่องกับกิจการของเจ้าหน้าที่ แต่การนั้นไม่ถือว่าเป็นการซื้อขายสิ่งหรือตามทรัพย์ ให้เจ้าหน้าที่ดำเนินการได้มาซึ่งสิ่งหรือตามทรัพย์ตามวิธีการที่บัญญัติในบทบัญญัตินี้ โดยต้องปฏิบัติตามกฎหมายว่าด้วยการซื้อซึ่งจำเป็นและการจัดทรัพย์สาธารณะรัฐ

สิ่งหรือตามทรัพย์ที่เจ้าหน้าที่ดำเนินการซื้อขายตามบทบัญญัตินี้ ให้ดำเนินการเสร็จสิ้นโดยเจ้าหน้าที่หรือกรรมการที่ได้รับมอบหมาย และดำเนินการให้แล้วเสร็จในกำหนดเวลาที่กำหนดไว้ในกฎหมายหรือระเบียบที่เกี่ยวข้อง

มาตรา 20 ก่อนดำเนินการดังซื้อ ให้เจ้าหน้าที่เสนอคณะกรรมการตามมาตรา 19 เพื่อกำหนดราคากลางของสังหาริมทรัพย์ที่จะซื้อโดยคำนึงถึงหลักเกณฑ์ตามที่กำหนดตามมาตรา 20 (3) (4) และ (5)

ในกรณีที่เจ้าของสังหาริมทรัพย์เป็นการขายสังหาริมทรัพย์ในราคาที่ไม่สูงกว่าราคากลางตามวรรคหนึ่ง ให้เจ้าหน้าที่ดำเนินการซื้อขายสังหาริมทรัพย์นั้นและดำเนินการโอนสังหาริมทรัพย์นั้นมาเป็นของเจ้าหน้าที่หรือกระทรวงการคลัง แล้วแต่กรณีโดยเร็ว ให้บังคับตามในมาตรา 27 มาใช้บังคับกับการซื้อขายสังหาริมทรัพย์ตามวรรคสองด้วยโดยอนุโลม

มาตรา 21 ในกรณีที่เจ้าของเสนอราคาสังหาริมทรัพย์สูงกว่าราคากลางที่กำหนดตามมาตรา 20 ไม่เกินร้อยละสองของราคากลาง และเจ้าหน้าที่เห็นว่ามีความจำเป็นเพื่อประโยชน์ของเจ้าหน้าที่ เจ้าหน้าที่โดยอนุมัติรัฐมนตรีอาจรับซื้อสังหาริมทรัพย์ที่เจ้าของเสนอได้

ในกรณีที่มีความจำเป็นต้องรับซื้อสังหาริมทรัพย์ในราคาที่สูงกว่าราคากลางเกินร้อยละสองแต่ไม่เกินร้อยละห้าของราคากลาง ให้เจ้าหน้าที่เสนอคณะกรรมการเพื่อพิจารณาให้ความเห็นชอบก่อนดำเนินการรับซื้อ การซื้อขายสังหาริมทรัพย์ที่ได้กระทำไปตามวรรคสองหรือวรรคสามให้ถือว่าเป็นการซื้อขายที่ชอบด้วยกฎหมายและให้เจ้าหน้าที่ดำเนินการจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมตามพระราชบัญญัตินี้

หมวด 5 การจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรม

มาตรา 22 เมื่อกรรมสิทธิ์ในอสังหาริมทรัพย์ตกเป็นของเจ้าหน้าที่ตามมาตรา 14 มาตรา 20 มาตรา 21 มาตรา 23 หรือมาตรา 25 วรรคสอง แล้วแต่กรณี ให้เจ้าหน้าที่นำหนังสือแจ้งการได้มาซึ่งอสังหาริมทรัพย์ พร้อมทั้งเอกสารหรือหลักฐานที่เกี่ยวข้อง ให้เจ้าพนักงานที่ดินตามมาตรา 12 แจ้งหรือมอบอำนาจให้ดำเนินการจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมหรือดำเนินการโอนหรือออกหนังสือแสดงสิทธิในที่ดินให้ถูกต้องตามที่เห็นสมควรแก่เจ้าพนักงานที่ดินตามมาตรา 5 เพื่อประโยชน์ในการดำเนินการตามพระราชบัญญัตินี้ ให้ถือว่าเอกสารแจ้งหรือมอบอำนาจที่เจ้าหน้าที่เป็นผู้จัดทำขึ้นตามมาตรานี้เป็นคำขอจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมรวมถึงให้ออกหนังสือแสดงสิทธิในที่ดินตามระเบียบกฎหมายที่ดิน

มาตรา 23 ในกรณีที่เจ้าหน้าที่ไม่สามารถดำเนินการจดทะเบียนสิทธิในที่ดินได้ ให้เจ้าหน้าที่แจ้งผู้ว่าราชการจังหวัดหรือผู้บริหารท้องถิ่น แล้วแต่กรณี เพื่อดำเนินการตามมาตรา 5 โดยให้ผู้ว่าราชการจังหวัด ผู้บริหารท้องถิ่น ผู้ใหญ่บ้านในเขตที่ดินนั้นมีอำนาจหน้าที่และความรับผิดชอบในการดำเนินการจดทะเบียนสิทธิในที่ดินตามมาตรานี้ ทั้งนี้ ให้เจ้าหน้าที่แจ้งข้อมูลและเอกสารที่เกี่ยวข้องให้แก่ผู้ว่าราชการจังหวัดหรือผู้บริหารท้องถิ่นเพื่อประกอบการดำเนินการดังกล่าวด้วย

หมวด 6 การไถ่คืนอสังหาริมทรัพย์โดยการไถ่ถอน ต่อไป

หากผลการสอบสวนตามวรรคหนึ่งไม่ปรากฏว่าผู้ใดเป็นผู้มีสิทธิในที่ดินนั้น ให้คณะกรรมการกฤษฎีกาส่งเรื่องการสำรวจที่ดินตามมาตรา ๑๓ และให้ปิดประกาศเพื่อให้ผู้สนใจที่ดินดังกล่าวมีโอกาสคัดค้านเป็นเวลาเก้าสิบวัน ณ สถานที่ตามมาตรา ๑๓ หากไม่มีผู้คัดค้านภายในระยะเวลาที่กำหนด ให้ถือความในมาตรา ๓๗ (๓) และมาตรา ๓๘ มาใช้บังคับโดยอนุโลม ในกรณีที่ข้อสำรวจมีทรัพย์อันเป็นที่ดินหรือสิ่งอื่น ๆ ทุกชนิดซึ่งผู้ครอบครองโดยชอบด้วยกฎหมายให้ผลการสำรวจที่ดินตามวรรคแรกของมาตรา ๑๓ และผลการสอบสวนตามวรรคหนึ่งของมาตรานี้ว่าตกเป็นของแผ่นดิน ให้คณะกรรมการกฤษฎีกาส่งเรื่องการสำรวจดังกล่าวไปยังหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพื่อดำเนินการตามกฎหมาย ให้คณะกรรมการกฤษฎีกากำหนดเงื่อนไขและข้อกำหนดในขั้นตอนและวิธีการดำเนินการดังกล่าว ทั้งนี้เพื่อประโยชน์ของแผ่นดินและประชาชน

หมวด ๖

บทกำหนดโทษ

มาตรา ๕๔ เมื่อพนักงานเจ้าหน้าที่หรือเจ้าหน้าที่ได้ปฏิบัติหน้าที่ในขั้นตอนตามที่บัญญัติไว้ในมาตรา ๑๒ มาตรา ๒๗ วรรคสอง หรือมาตรา ๓๖ แล้วแต่กรณี ผู้ใดขัดขวางการปฏิบัติงานของพนักงานเจ้าหน้าที่หรือเจ้าหน้าที่ดังกล่าวโดยไม่มีเหตุอันสมควร ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกินหกเดือน หรือปรับไม่เกินหนึ่งหมื่นบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ

บทเฉพาะกาล

มาตรา ๕๕ พระราชกฤษฎีกากำหนดเขตที่ดินและประกาศสำนักงานนายกรัฐมนตรีที่ออกโดยอาศัยอำนาจตามพระราชบัญญัติว่าด้วยการแผนที่ พ.ศ. ๒๕๓๐ และยังมีผลใช้บังคับอยู่ในวันก่อนวันที่พระราชบัญญัตินี้ใช้บังคับ ให้คงใช้บังคับได้ตามระยะเวลาการบังคับใช้ของพระราชกฤษฎีกานั้น

การดำเนินการตามพระราชบัญญัตินี้ให้ถือว่าพระราชกฤษฎีกากำหนดเขตที่ดินหรือประกาศสำนักงานนายกรัฐมนตรีที่ออกโดยอาศัยอำนาจตามพระราชบัญญัติว่าด้วยการแผนที่ พ.ศ. ๒๕๓๐ และยังมีผลใช้บังคับอยู่ในวันก่อนวันที่พระราชบัญญัตินี้ใช้บังคับ ให้เป็นไปได้ดี ส่วนการดำเนินการต่อไปให้ดำเนินการตามพระราชบัญญัตินี้

มาตรา ๕๖ บรรดาข้อเท็จจริงที่ออกตามพระราชบัญญัติว่าด้วยการแผนที่ พ.ศ. ๒๕๓๐ ที่ได้กระทำไว้ก่อนวันที่พระราชบัญญัตินี้ใช้บังคับ ให้ถือว่าเป็นข้อเท็จจริงที่ได้กระทำตามพระราชบัญญัตินี้

การดำเนินการที่เกี่ยวกับการสำรวจที่ดินตามพระราชบัญญัติว่าด้วยการแผนที่ พ.ศ. ๒๕๓๐ ที่ได้ดำเนินการไว้ก่อนวันที่พระราชบัญญัตินี้ใช้บังคับ หากไม่ขัดหรือแย้งกับพระราชบัญญัตินี้ ให้ดำเนินการต่อไปได้โดยไม่ต้องดำเนินการใหม่

มาตรา ๒๗ ให้กำหนดว่า การใช้ประโยชน์เป็นคืนหนึ่งคืนนั้นต้องการขอคืน และหมวด ๓ การคืนอสังหาริมทรัพย์ ราชพัสดุของเดิมหรือทรัพยากรฯ มาใช้ประโยชน์กับพื้นที่ที่ถูกเวนคืนในส่วนที่มีรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๖๐ ใช้บังคับก่อนวันที่พระราชบัญญัตินี้ใช้บังคับด้วยโดยปริยาย แต่ระยะเวลาที่ใช้หรือระยะเวลาที่กำหนดในพระราชบัญญัตินี้จะคืนอสังหาริมทรัพย์ที่ถูกเวนคืนในมาตรา ๔๔ และระยะเวลาตามกฎหมายมาตรา ๔๔ วรรคสอง เฉพาะกรณีที่เหลือจากการใช้ประโยชน์ในพื้นที่นั้นที่พระราชบัญญัตินี้ใช้บังคับ

มาตรา ๒๘ บทบัญญัติแห่งกฎหมาย กฎ ระเบียบ ข้อบังคับ ประกาศ คำสั่ง หรือมติคณะรัฐมนตรีใดขัดหรือแย้งกับกฎหมายว่าด้วยการเวนคืนอสังหาริมทรัพย์ ให้ถือความบทบัญญัติแห่งกฎหมาย กฎ ระเบียบ ข้อบังคับ ประกาศ คำสั่ง หรือมติคณะรัฐมนตรีนั้นต้องสำเร็จพระราชบัญญัตินี้

ผู้รับสนองพระบรมราชโองการ พลเอก ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี ``` - ๒๓ - สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา หมายเหตุ :- เหตุผลในการประกาศใช้พระราชบัญญัติฉบับนี้ คือ โดยที่รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักร ไทยบัญญัติให้การเวนคืนอสังหาริมทรัพย์ที่มีการจ่ายค่าทดแทนที่จำเป็นต้องใช้เพื่อการอันเป็น สาธารณูปโภคการป้องกันประเทศ การได้มาซึ่งทรัพยากรธรรมชาติ หรือเพื่อประโยชน์สาธารณะ อย่างอื่น รวมตลอดทั้งเพื่อบำรุงหรือทำนุบำรุงทรัพย์สินสาธารณะให้เกิดความเจริญแก่บ้านเมือง อสังหาริมทรัพย์ที่ถูกเวนคืน ในกรณีที่หน่วยงานที่เวนคืนไม่ได้นำไปใช้เพื่อทรัพย์ตามวัตถุประสงค์ที่ เวนคืนในกำหนดเวลาที่เหมาะสมหรือที่ได้เลิกใช้ทรัพย์นั้นเพื่อการดังกล่าวแล้ว ให้คืนทรัพย์นั้นแก่ เจ้าของเดิมหรือทายาท ต้องคืนให้แก่บุคคลดังกล่าวโดยระยะเวลาการคืน และอัตราการคืน ค่าเวนคืนให้เป็นไปในเวลาที่กฎหมายบัญญัติ ซึ่งพระราชบัญญัติฉบับนี้เป็นการตราขึ้นเพื่อให้ทรัพย์ พ.ศ. ๒๕๖๐. ที่เวนคืนอยู่ในปัจจุบันมีสมบูรณ์ในครบรอบ จึงจำเป็นต้องตราพระราชบัญญัติ ``` สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา - 25 - พระราชกฤษฎีกา/ธนบดี/รัชกาล 31 พฤษภาคม 2562 ตรวจ/พิจารณา 4 มิถุนายน 2562